WATYKAN
A. Piazza San Pietro (Plac św. Piotra)
B. Basilica Papale di San Pietro in Vaticano (Bazylika Św. Piotra na Watykanie)
- Tesoro di San Pietro (Skarbiec bazyliki św. Piotra)
- Vatican Grottoes (Groty Watykańskie)
C. Musei del Vaticani (Muzea Watykańskie)
- Kaplica Sykstyńska - (Cappella Sistina)
E. Stare Groty (Nekropolia Watykańska)
F. Biblioteka Watykańska i Tajne Archiwa Watykanu
G. Poste Vaticane (Poczta Watykańska)
A. Piazza San Pietro (Plac św. Piotra)
Na plac Św. Piotra wiedzie 6 bram, na których znajdują się inskrypcje i herby papieża Aleksandra VII. Plac o łącznych wymiarach 320 m x 240 m znajduje się pomiędzy bazyliką św. Piotra i Via della Conciliazione czyli ulicą Pojednania upamiętniającą Traktat Laterański. Zaprojektowany został przez Giovanni Lorenzo Berniniego w kształcie owalu o wymiarach 196 x 148 m.
Główne prace nad projektem, a następnie jego realizacją trwały od roku 1655 przez 12 lat i zakończyły się w czasie pontyfikatu Klemensa IX (1667-1669). Od zachodu plac przybiera kształt trapezu otwartego na fasadę bazyliki. Z dwu stron otoczony jest kolumnadą budowaną przez 11 lat. Stanowi ona uroczyste wejście na plac i dalej do bazyliki. Plac wybrukowany został czarnym bazaltem pozyskiwanym z kamieniołomów w okolicach Castelli Romani z inicjatywy Benedykta XIII w związku z Jubileuszem Chrześcijaństwa obchodzonym w 1725 roku.
Na placu odbywają się ważne uroczystości chrześcijańskie, często z udziałem papieża, takie jak beatyfikacje czy kanonizacje. W każdą niedzielę odprawiany jest Anioł Pański, a we środy audiencje generalne. O ogromie placu świadczą mogące pomieścić się na nim tłumy ludzi. W czasie uroczystości pogrzebowych Ojca Świętego, Jana Pawła II, zgromadziło się tutaj ok. 300 tys. wiernych, a poza jego obrębem 4 mln pielgrzymów, pochodzących w ogromnej większości z Polski. W czasie beatyfikacji Jana Pawła II znajdowało się tutaj około 1,5 mln wiernych.
- Obelisk
Centralne miejsce placu zajmuje wykonany z czerwonego granitu wysoki na 25,31 m obelisk. Jest on jednym z trzynastu, i drugim pod względem wysokości spośród znajdujących się w Rzymie egipskich obelisków. Pochodzi on z Heliopolis, gdzie w XIII wieku p.n.e. wzniesiony został prawdopodobnie ku czci faraona Amenemhata II. Inicjatorem sprowadzenia go do Wiecznego Miasta był sam cesarz Kaligula w 37 roku. Pierwotnie zajmował on miejsce w centrum cyrku Nerona i wedle tradycji był świadkiem męczeńskiej śmierci św. Piotra. W 1586 roku papież Sykstus V nakazał przeniesienie go na obecne miejsce. Tym skomplikowanym przedsięwzięciem zajął się architekt Domenico Fontana. Cała akcja była niezwykle trudna i skomplikowana. Przy przenoszeniu ważącego 312 ton monumentu pracowało 907 robotników. Prace rozpoczęto 30 kwietnia, natomiast 7 maja zapoczątkowano powolny trwający prawie miesiąc proces przesuwania obiektu. Później po zbudowaniu 47 specjalnej konstrukcji kołowrotów i dźwigów, wykorzystując pracę 900 robotników i 140 koni. Podobno żeby nie spłoszyć koni, papież polecił, by praca trwała w milczeniu, a za niewykonanie rozkazu groziła kara śmierci. 10 września obelisk stanął na 8 metrowej wysokości postumencie. Jego łączna wysokość z podstawą i krzyżem wynosi 39,81 m.
Na szczycie monumentu umieszczono relikwie krzyża Chrystusa. Po umieszczeniu obelisku na nowym miejscu wyryto na nim inskrypcje w języku łacińskim. Bernini, podczas projektowania placu wykorzystał obelisk, jako środek owalu.
- Kolumnada
Plac okala monumentalna, czterorzędowa kolumnada składająca się z 284 słupów, gdzie każdy z nich ma wysokości 13 m. Wieńczy go attyka, na której ustawiono 140 posągów świętych, a wśród nich rzeźba polskiego dominikanina św. Jacka Odrowąża, który znajduje się po lewej stronie na wysokości fontanny. Posągi świętych według projektu Berniniego wykonali jego uczniowie. Całkowita wysokość budowli wraz z balustradą wynosi 21 m, natomiast szerokość 17 m. Prawe skrzydło nazwane zostało imieniem Konstantyna Wielkiego, zaś lewe Karola Wielkiego, każde z nich ma długość 120 m. Budowla ta związana jest z kontrreformacją i symbolizuje wyciągnięte ręce Kościoła, pragnące ogarnąć wszystkich.
Na placu, między obeliskiem a fontannami, znajdują się dwa wytyczone w bruku okręgi z białego kamienia. Jest to tzwn. centro del colonnato. Stojąc w jednym z tych miejsc widzimy kolumny pierwszego rzędu idealnie kryjące za sobą pozostałe rzędy.
- Fontanny
Na placu postawiono dwie wykonane z trawertynu i granitu 8 metrowej wysokości fontanny. Dolne nisze mają 28 m obwodu, środkowe 16 m, a górne 12 m. Stojąca po prawej stronie, zaprojektowana została w 1613 roku przez Carla Madernę i nosi nazwę Fontanny Czterech Papieży. Fontanna znajdująca się po lewej nazwana została Fontanną św. Oficjum i jest dziełem Carla Fontany, oraz wierną kopia tej pierwszej. Do jej wykonania zachęcił artystę Klemens X, który chciał uświetnić w ten sposób obchodzony w 1675 roku Jubileusz Chrześcijaństwa. Wielka misa u jej podstawy wykonana jest z jednego kawałka granitu.
Woda zasilająca fontanny wypływa ze źródła znajdującego się w okolicach jeziora Bracciano oddalonego ponad 50 km na północ od Rzymu. Dostarczana jest akweduktami zbudowanymi jeszcze przez cesarza Trajana (98-117 n.e.). Od czasu naprawienia akweduktów przez papieża Pawła V na początku XVII wieku woda nazywana jest „Aqua Paola”. Woda w fontannach mimo jej pochodzenia nie nadaje się do spożycia.
Na placu znajdują się cztery symetrycznie oddalone od siebie miejsca wokół obelisku gdzie można zaczerpnąć bez obawy doskonałej jakości i wspaniałego smaku wody.
- Pałac Apostolski
Po prawej stronie placu za kolumnadą widoczny jest fragment Pałacu Apostolskiego, inaczej zwanego Pałacem Papieskim. Wybudowany został według projektu Domenico Fontany na polecenie Sykstusa V. Jest oficjalną siedzibą i rezydencją papieża w Watykanie. Papież Eugeniusz III w latach 1145-1153 zaczął wznosić zalążki Pałacu Papieskiego połączonego z Bazyliką św. Piotra (konstantyńską). Kolejny papież a był nim Innocenty III zdecydował, że obiekt ma mieć charakter rezydencji. Jego następca Mikołaj III (1277-1280) rozpoczął zaawansowane bardziej prace budowlane w miejscu, gdzie Pałac Apostolski stoi dzisiaj. Za jego panowania zbudowano 800 metrowej długości Passetto di Borgo mur-chodnik prowadzący do Zamku św. Anioła, wzmocniono „Mury Leonowe” i założono ogrody. W czasie "niewoli awiniońskiej" obiekty zostały mocno zaniedbane. Po pożarze Lateranu w roku 1308 (siedziby papieskiej od IV wieku) wybrano Watykan na siedzibę dworu papieskiego. Wzniesiony wówczas kompleks miał charakter średniowiecznej budowli obronnej. Za pontyfikatu Mikołaja V (1447-55) ruszyły prace budowlane, trwające przez II połowę XV i cały wiek XVI. Miały one na celu rozbudowę i przebudowę kompleksu w bogato zdobioną rezydencję renesansową. Sykstus V (1585-1590) nakazał wznieść nowy Pałac Watykański, jaśniejszy i przewiewniejszy, dominujący nad obecnym Placem św. Piotra i oparty jednym bokiem o wschodnie loggie dziedzińca San Damaso, a drugim o wieżę obronną Mikołaja V. Prace zaczęły się w roku 1589, a zakończyły za pontyfikatu Klemensa VIII (1592-1650). W ten sposób powstał największy pałac szesnastowiecznej Europy.
W XVII wieku wybudowano bogato zdobiony hall nazywany Salą Klementyńska (nazwa oddaje pamięć papieża Klemensa XIV). Sala jest miejscem spotkań i ceremonii. Tu wystawia się również ciało papieża po jego śmierci.
Wnętrza pałacu mieszczą m.in. Apartamenty Papieskie, ze słynnym oknem, z którego Ojciec Święty prowadzi w niedziele modlitwę Anioł Pański. Znajduje się ono na ostatnim piętrze, drugie od prawej strony. Od XVII wieku każdy z papieży zajmuje pomieszczenia składające się z 7 wielkich komnat, prywatnej kaplicy, gabinetu lekarskiego, biura sekretarza papieskiego, gabinetu (w oknie gabinetu ukazuje się papież) a także ogrodu umieszczonego na dachu. Po śmierci papieża przeprowadza się renowację tych pomieszczeń pod kątem potrzeb wybranego następcy (dla papieża Benedykta XVI w skład Apartamentów Papieskich dodano bibliotekę na 20 000 książek). Pozostałe pomieszczenia budynku, których jest ponad 1000 zajmują ponadto: biura, kaplice, Muzea Watykańskie i Biblioteka Watykańska.
Oficjalni goście papieża wchodzą do pałacu przez strzeżoną przez gwardię szwajcarską tzw. Spiżową Bramę. Znajduje się ono pomiędzy bazyliką a kolumnadą tuż za bramkami bezpieczeństwa. Jest jedną z trzech bram, przez którą można się dostać na teren państwa Watykańskiego. Za drzwiami widoczne są schody nazwane Scala Regia (Schody Królewskie), zaprojektowane w tym miejscu pierwotnie przez Antonia da Sangallo Młodszego na początku XVI wieku. Kilkadziesiąt lat później w latach 1663-1666 zostały gruntownie przebudowane przez Gianlorenza Berniniego. Schody miały być wyjątkowo okazałe, ponieważ ich budowę wyznaczono w miejscu prowadzącym do papieskich pomieszczeń gościnnych. Architekt w swym projekcie wykorzystał złudzenie optyczne, aby sprawić wrażenie, iż schody są zdecydowanie bardziej monumentalne niż w rzeczywistości, a samo miejsce niezwykle reprezentacyjne. Przestrzeń klatki schodowej ukształtował w ten sposób, że wraz z przesuwaniem się w głąb, przestrzeń ta staje się coraz węższa i niższa.
- Zamach na Jana Pawła II
Na placu, przy końcu kolumnady tuż przy Spiżowej Bramie, pośród kostek bruku umieszczona jest niewielka kwadratowa kamienna płytka, która upamiętnia zamach na papieża Jana Pawła II. Znajduje się na niej herb oraz data zamachu 13.05.1981. Dzień w którym Turek Ali Agca próbował zabić Jana Pawła II. Na audiencję generalną odbywającą się zwyczajowo w środy przybył jak zwykły pielgrzym, ustawiając się w sektorze E, w miejscu obok którego miał przejeżdżać papieski samochód. W marynarce ukrył ulubioną broń zamachowców: pistolet marki Browning, kaliber 9 mm. Audiencja rozpoczęła się o godz. 17.00. Samochód, w którym znajdował się Ojciec Święty, wjechał na plac od strony Wieży Dzwonów i wolno zaczął poruszać się pośród sektorów wypełnionych po brzegi wiernymi. Kiedy samochód, okrążywszy plac, zbliżył się w okolice wejścia do Bramy Spiżowej, nagle rozległy się dwa strzały. Wierni stojący w pobliżu z przerażeniem zobaczyli, jak papież, trafiony dwoma kulami, osuwa się na siedzenie samochodu. Rannego podtrzymywał jego osobisty sekretarz ks. Stanisław Dziwisz, który tak to zdażenie relacjonował „Kula przeszyła ciało i upadła między papieżem a mną. Zapytałem Ojca Świętego- Gdzie? Odpowiedział- W brzuch”.
https://www.webcamtaxi.com/en/vatican/vatican-city/st-peters-square.html
B. Basilica Papale di San Pietro in Vaticano
(Bazylika Św. Piotra na Watykanie)
Pierwsza bazylika zbudowana została przez Konstantyna Wielkiego około 324 roku. Pomimo głosów sprzeciwu, w związku z panującym w Starożytnym Rzymie prawem nietykalności grobów na jego wyraźny rozkaz przystąpiono do prac. Stało się tak dlatego, że jako cesarz pogańsko-chrześcijański cieszący się nadal tytułem pontifex maximus (najwyższy kapłan) miał prawo podejmować decyzje w sprawie miejsc kultu. Duża, pięcionawowa budowla zakończona poprzeczną nawą postawiona została dokładnie nad grobem świętego Piotra. Od wschodu poprzedzało ją duże atrium z fontanną umieszczoną w jego części centralnej. Do dziś zachowała się rzeźba szyszki pinii, dziś umieszczona w niszy na dziedzińcu Szyszki. Świątynia położona poza murami Rzymu szybko stała się miejscem pielgrzymek dla wyznawców chrześcijaństwa. W roku 846 ograbiona została przez arabskich piratów. Po tym incydencie papież Leon IV podjął decyzję o otoczeniu bazyliki i przylegających do niej budynków murem obronnym.
Juliusz II, to ten słynący z wystawnego życia papież, który gustował w kochankach z którymi miał dzieci, na początku XVI wieku podjął decyzję o zburzeniu bazyliki konstantyńskiej i zbudowaniu w tym miejscu nowej świątyni. Stan fundamentów i elementów konstrukcji był w bardzo złym stanie, co zupełnie nie odpowiadało powadze rangi Księcia Apostołów. Architekt Donato Bramantemu zaprojektował nową świątynię na planie centralnym krzyża greckiego z kopułą nad przecięciem naw, z czterema kaplicami narożnymi, gdzie każda miała być zwieńczona wieżą.
Bramante rozpoczął budowę w 1506 roku od rozbiórki starej świątyni. W związku z tym Rzymianie szybko nadali mu przydomek "ruinante". Po śmierci Bramantego w 1514 roku budowę kontynuował Rafael wraz z Guliano da Sangallo. Do budowy zaczęto wykorzystywać kamień pochodzący z Forum Romanum i Koloseum. Rafael zaproponował zmianę w projekcie z planu centralnego na bazylikę z podłużną nawą główną. Zmarł jednak w 1520 roku nie doczekując się realizacji pomysłu. Jego miejsce zajął Baldassare Peruzzi, który powrócił do układu budowli centralnej. Peruzzi pogrubił również kolumny i dostawił dodatkowe filary, ponieważ układ kolumn pod kopułą okazał się być zbyt słaby i konstrukcja zaczęła pękać. Kolejnym budowniczym został Antonio da Sangallo, który chciał wydłużyć całość w jedną stronę, oraz wprowadzić elewację z dwoma wieżami. Jego następcą w 1546 roku został Michał Anioł. Stworzył nowy późnorenesansowy projekt kościoła, mający najwięcej wspólnego z projektem Bramantego z 1505 roku. Po objęciu kierownictwa Michał Anioł rozpoczął budowę trzech absyd i kopuły. Prace prowadził do śmierci, czyli do 1564 roku. W tym czasie ukończono budowę absydy z lewej strony bazyliki oraz bęben kopuły.
Następnie dzieło to kontynuowali: Pirro Ligorio, Vignola, Giacomo della Porta, który w 1590 ukończył kopułę według projektu Michała Anioła, Domenico Fontana, Giovanni Fontana i Carlo Maderna. Ten ostatni na polecenie papieża Pawła V zmienił projekt dobudowując podłużną nawę od wschodu czyniąc w ten sposób z bazyliki budowlę na planie krzyża łacińskiego. W przedłużonej nawie znalazły miejsce po trzy kaplice z każdej strony. Zaprojektował on również obecną fasadę w stylu barokowym od strony placu św. Piotra. Ostatecznie powstała budowla o powierzchni 22 067 m2. Jej długość wraz portykiem wynosi ponad 211,5 m., wysokość 133 m., długość nawy poprzecznej to 137,50 m., wysokość nawy głównej wynosi 44,00 m., do kopuły 119 m. Wewnątrz ustawiono 395 posągów. W kościele znajduje się 45 ołtarzy oraz 11 kaplic z relikwiami setek świętych. Zainstalowano 135 malowideł i mozaik o łącznej powierzchni 10 000 m2. Pochowanych zostało tu 147 papieży.
Bazylika św. Piotra została konsekrowana 18 listopada 1626 przez papieża Urbana VIII. Największym kościołem chrześcijańskim na świecie pozostawała aż do roku 1989, kiedy to w Jamusukro, stolicy Wybrzeża Kości Słoniowej wybudowano świątynię o powierzchni 30 000 m2.
Tuż przed stopniami prowadzącymi do bazyliki znajdują się dwa posągi. Św. Paweł stojący po prawej w prawej ręce trzyma miecz, a w lewej rozwinięty zwój, na którym w języku hebrajskim zapisano "Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia". Po lewej umieszczono posąg św. Piotra. Oba mają 5,55 m wysokości i stoją na postumentach o wysokości 4,91 m.
Budowa obszernej fasady wybudowanej z trawertynu, pochodzącego z Tivoli rozpoczęła się w dniu 10 lutego 1608 roku. Większość prac została zakończona do 21 lipca 1612 roku, kolejne dwa lata trwało ozdobienie jej ornamentami. Szerokość jej to 114,69 m, przy wysokości 48 m. Na belkowaniu fasady, wielkimi literami mającymi 1 m wysokości, widnieje napis "Paweł V Borghese Rzymski, Papież, w 1612 roku, siódmym swojego pontyfikatu, na cześć Księcia Apostołów". Tuż poniżej znajduje się 9 okien z balkonami. Ze środkowego znajdującego się nad wejściem głównym nazywanego Lożą Błogosławieństw, ogłaszany jest światu wybór nowego papieża, i z niej to nowo wybrany papież udziela swojego pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi (Miastu i Światu). Pod Lożą znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Chrystusa, wręczającego św. Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego. W projekcie fasady były dwie wieże, które nigdy nie zostały ukończone, ze względu na powstałe trudności techniczne, jak np. osiadanie gruntu. Na szczytach ich w 1790 roku, umieszczono dwa zegary wykonane przez Giuseppe Valadiera. Zegar po lewej pokazuje czas Rzymski, po prawej czas uniwersalny. W lewej wieży znajduje się Brama Dzwonów, gdzie umieszczonych jest 6 dzwonów. Największy z nich nazywa się Dzwonem Św. Marka waży 8 ton i dzwoni obwieszczając śmierć lub wybór papieża.
Na szczycie fasady ustawionych zostało 13 posągów po 5,7 m wysokości każdy. Postać Jezusa Chrystusa Odkupiciela, w towarzystwie 11 postaci apostołów. Brakuje wśród nich św. Piotra i oczywiście Judasza, którego miejsce zajmuje św. Maciej. Apostołom towarzyszy za to św. Jan Chrzciciel. Patrząc od lewej widzimy: Tadeusza, Mateusza, Filipa, Tomasza, Jakuba Starszego, Jana Chrzciciela, Chrystusa Odkupiciela, Andrzeja, Jana Ewangelistę, Jakuba Młodszego, Bartłomieja, Szymona i Macieja.
Kościół poprzedza ogromny przedsionek zaprojektowany przez Carlo Madernę. Jego wymiary to: 71 m długości, 13 m głębokości i 20 m wysokości. W centralnej części sufitu zainstalowano mozaikę "Navicella" (Łódź), wykonaną jescze dla starej bazyliki przez Giotta, z okazji ogłoszonego pierwszego Roku Jubileuszowego w 1300 roku. Przedstawia ona Jezusa kroczącego po jeziorze i przywołującego do siebie Piotra. Sufit dodatkowo zdobią sztukaterie przedstawiające sceny z życia św Piotra. W lunetach umieszczono posągi 38 świętych papieży. Po obu końcach sali, w niszach, stoją jakby strzegące go dwa posągi konne. Po prawej wykonany przez Agostino Cornacchini w latach 1720-1725 posąg Konstantyna Wielkiego. Po lewej Karola Wielkiego autorstwa Lorenzo Berniniego z lat 1654-1670. Od pomników tych biorą nazwy kolumnady.
Do wnętrza bazyliki wchodzi się przez olbrzymi portyk z pięcioma ogromnymi drzwiami. Pierwsze od lewej to wykonane przez Giacomo Manzu w latach 1961-64 Drzwi Śmierci. Nazwane tak zostały w związku z tym, że służyły jako wyjście z bazyliki procesjom pogrzebowym. Drugie drzwi stworzone przez Luciano Minguzziego w latach 1970-1977 podarowane zostały Papieżowi Pawłowi VI na jego 80-e urodziny. Prawe skrzydło pokazuje dobro, lewe zło, a ich nazwa to Drzwi Dobra i Zła. Drzwi środkowe wykonane z brązu, są najstarsze. Ich wykonanie papież Eugeniusz IV zlecił Antonio Averulino, znanemu jako Filaret. Od jego imienia też nazwane są Drzwiami Filareta. Ozdobione są płaskorzeźbami przedstawiającymi życie i śmierć św. Piotra. Artysta swoją pracę ukończył w 1445 roku dla starej bazyliki konstantyńskiej. Kolejne drzwi, używane jako wejście do bazyliki, to Drzwi Sakramentów Venanzio Crocetiego ukończone w 1965 roku, po 13 latach pracy. Przedstawiają one siedem sakramentów. Drzwi skrajne po prawej stronie to Porta Santa (Święta Brama) otwierana jest tylko z okazji Roku Jubileuszowego, który przypada średnio raz na 25 lat. Zdobią je płaskorzeźby ze scenami z Ewangelii. Brama została wykonana przez Vico Consorti na zamówienie Piusa XII i otwarta po raz pierwszy 24 grudnia, co rozpoczęło Rok Jubileuszowy 1950. Otwarcie bramy poprzedza symboliczne, trzykrotne uderzenie srebrnym młotkiem i otwiera je dla pielgrzymów. Jest to przesłanie, mówiące, że Boże Miłosierdzie jest otwarte i dociera do wszystkich potrzebujących. W okresie pomiędzy jubileuszami, od wnętrza bazyliki bramę zasłania mur, budowany po zakończeniu poprzedniego, a burzony przed otwarciem następnego takiego wydarzenia.
Kolosalnych rozmiarów nawa główna bazyliki udekorowana została przez Gian Lorenzo Berniniego na zamówienie Innocentego X w 1645 roku. Przy wejściu stoją dwie kropielnice z XVII wieku. Dalej na posadzce znajduje się czerwony dysk porfirowej płyty, pochodzący jeszcze z poprzedniej świątyni. W miejscu tym w noc Bożego Narodzenia 800 roku Karol Wielki, a później jego 21 następców byli koronowani. Na posadzce wzdłuż pomieszczenia zaznaczono długość 15 największych kościołów chrześcijańskich na świecie. W połowie długości nawy widoczny jest znak 103,5 m odnosząca się do Bazyliki Mariackiej Wniebowzięcia NMP w Gdańsku. Na wewnętrznych stronach kolosalnych pilastrów, wzdłuż całej nawy, w dwóch rzędach nisz umieszczono 39 posągów założycieli różnych zakonów i zgromadzeń.
W latach 1962 - 1965 nawa główna bazyliki była miejscem obrad Soboru Watykańskiego. Było to najważniejsze wydarzeniem w dziejach chrześcijaństwa XX wieku. W obradach uczestniczyło 3058 ojców soborowych oraz grono ekspertów. Wśród Polaków biorących udział w obradach wymienić można kard. Stefana Wyszyńskiego i abp. Karola Wojtyłę. Sobór watykański II zapoczątkował poważne reformy Kościoła katolickiego.
W prawej północnej nawie znajduje się wiele kaplic i posągów. Pierwsza z nich budzi największe zainteresowanie wśród zwiedzających. Znajduje się tu bowiem słynna Pieta. Rzeźba przedstawia martwe ciało Jezusa, zdjęte z krzyża i złożone w ramionach Matki. Wykonana została w 1499 roku przez dwudziestoczteroletniego, Michała Anioła, z okazji jubileuszowego Roku Świętego 1500. Jest jedynym, podpisanym przez artystę, dziełem. Pancerna szyba osłania dzieło od czasu uszkodzenia rzeźby przez szaleńca. 21 maja 1972 roku 33-letni Laszlo Totha australijski geolog urodzony na Węgrzech, krzycząc „Ja jestem Jezusem Chrystusem” uderzył ją kilkanaście razy młotkiem, odłupując prawe ramię Madonny aż do łokcia; łamiąc nos, i uszkadzając twarz. Ale znacznie wcześniej wybuchł skandal kiedy zauważono, że matka Jezusa jest znacznie młodsza od swojego syna, wygląda wręcz jak nastolatka. Dostojnicy kościelni zarzucili Michałowi Aniołowi prowokację. Różne istnieją przekazy, czym artysta tłumaczył zaistniałą sytuację. Jeden z nich mówi, że Michał Anioł odpowiedział: „czy nie wiecie, że kobiety cnotliwe zachowują większą świeżość niż nieskromne. Jej syn natomiast podlegał wszystkiemu, co ludzkie, prócz grzechu, i to zrobiło go starym!”. Drugie zamieszanie wokół Piety powstało z powodu urażonej dumy artysty. Szybko zapomniano bowiem kto był twórcą Piety. Mówiono, że wyrzeźbił ją jakiś nieznany nikomu rzeźbiarz z Mediolanu. A w owych czasach w zwyczaju było, że artyści nie podpisywali swoich dzieł albo robili to w bardzo dyskretny sposób. Gdy Michał Anioł dowiedział się o tym, w przypływie złości, wkradł się do bazyliki i w ciągu jednej nocy na przepasce Maryi wyrył napis: „Uczynił to Florentczyk, Michał Anioł Buonarroti”.
W Kaplicy Piety papież ubiera się w szaty liturgiczne przed obrzędami liturgicznymi w bazylice lub przy ołtarzu polowym na placu. Dalej po lewej znajduje się pomnik dłuta Carlo Fontany z 1702 roku. Przedstawia królową Krystynę Szwedzką, która nawróciła się na katolicyzm i zrzekła tronu. Po prawej, pomnik nagrobny papieża Leona XII.
Druga kaplica to kaplica św. Sebastiana. Pod ołtarzem, od czasu beatyfikacji w maju 2011 roku, spoczywają doczesne szczątki błogosławionego papieża Jana Pawła II. Po lewej stronie od ołtarza znajduje się pomnik Piusa XII, a po przeciwległej pomnik jego poprzednika, papieża Piusa XI. Dalej dwa kolejne pomniki nagrobne. Po lewej pomnik Matyldy z Canossy. Po prawej natomiast pomnik Innocentego XII. Trzecia kaplica, to Kaplica Najświętszego Sakramentu. Tutaj można wejść jedynie na modlitwę w ciszy. Informuje o tym znak przed kaplicą, oraz pilnujący wejścia pracownik bazyliki. Najświętszy Sakrament wystawiany jest tutaj przed pięknym tabernakulum, zaprojektowanym przez Berniniego. W ołtarzu znajduje się obraz Pietro da Cortona, ku czci Trójcy Świętej. Dalej kolejne dwa pomniki. Po lewej pomnik Grzegorza XIV. Po prawej natomiast Grzegorza XIII Kolejną kaplicą, jest kaplica Grzegorza (lub gregoriańska), której budowę zapoczątkował Michał Anioł. Wykończył ją jednak Giacomo della Porta. Często jest opisywana jako "najpiękniejsza kaplica w świecie", ponieważ cała jest wyłożona marmurami, masą perłową, kamieniami szlachetnymi, złoconym brązem, wielobarwnymi mozaikami i zdobieniami stiukowymi. Jej kopuła ma 42 metrów wysokości. Znajdują się w niej groby Benedykta XIV i Grzegorza XVI. Na tylnej ścianie kaplicy, Ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, ozdobiony najrzadszym alabastrem, ametystem i innymi pół-szlachetnymi kamieniami oraz czterema wspaniałymi kolumnami z afrykańskiego marmuru i zielonego porfiru. W ołtarzu znajduje się XII wieczny obraz wykonany na desce, mieszczący się dawniej w oratorium w starej bazylice. Został tu przeniesiony w 1578 rou. Po prawej stronie kaplicy znajduje się pomnik papieża Grzegorza XVI.
Przy ołtarzu św. Hieronima, wchodzi się do nawy głównej. Na filarze po prawej stronie znajduje się brązowa statua św. Piotra, wykonana przez Arnolfo di Cambio około 1300 roku. Przedstawia on świętego udzielającego błogosławieństwa, trzymającego klucze do Królestwa Niebieskiego. Prawa stopa Piotra jest prawie starta przez pielgrzymów, którzy już od stuleci, przybywają aby go dotknąć.
W centralnej części kościoła, na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu stoi wielkie, ważące 93 tony, czarne cyborium w kształcie baldachimu. Wykonane zostało z brązu według projektu Berniniego na polecenie papieża Urbana VIII. Materiał pochodził z belkowania przedsionka rzymskiego Panteonu. Konstrukcja stoi na czterech kręconych kolumnach i wznosi się 28,5 m. ponad poziom posadzki. Prace nad baldachimem zajęły Berniniemu dziewięć lat od 1624 do 1633 roku. Kolumny ozdobione są gałązkami oliwnymi oraz figurkami aniołków. Wewnątrz baldachimu widzimy gołębicę, symbol Ducha Świętego, w złotych promieniach. Na szczycie, na każdym roku, czterech aniołów, a między nimi pary mniejszych aniołków, trzymających symbole papieskie: klucze, tiarę, księgę i miecz. Z wierzchołków, ku górze wychodzą cztery ogromne ramiona, zbiegające się razem i uwieńczone krzyżem, ustawionym na złotym globie. Pod baldachimem umieszczono ołtarz główny, tzw. papieski. Przy nim Mszę św. może sprawować jedynie sam papież. Ołtarz znajduje się ok. 7,0 m. nad grobem św. Piotra. Pod ołtarzem jest zejście do krypty. Ołtarz został konsekrowany przez Klemensa VIII, 5 czerwca 1594 roku. Wyrzeźbiony został z gigantycznego bloku marmuru greckiego, pochodzącego z Forum Nerwy.
Ponad tą konstrukcją znajduje się podtrzymywana przez cztery masywne filary kopuła bazyliki. Na pięciokątnych filarach wysokości 120 m. każdy, wsparta jest kopuła projektu Michała Anioła. Po jego śmierci inwestycję dokończył Giacomo della Porta w 1590 roku. Jej wnętrze podzielone zostało na ułożone promieniście pola i ozdobione mozaikami Cavaliera d’Arpino. Z poziomu posadzki najwyraźniej widoczne są podobizny czterech ewangelistów. Znajdują się one w czterech załamaniach, które łączą filary i bęben.
Ewangelistów umieszczono w medalionach o średnicy 8,5 m. Są tutaj Mateusz z wołem, Marek z lwem, Łukasz z aniołem i Jan z orłem. Wokół podstawy bębna możemy przeczytać uroczyste słowa z Ewangelii Mateusza, którymi Jezus obdarza Piotra władzą: "Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam mean et tibi dabo claves regni caelorum" (Ty jesteś Piotr i na tej opoce zbuduję Kościół mój i tobie dam klucze królestwa niebieskiego" Mt 16,18n). Ogromne 2 metrowej wysokości czarne litery tego tekstu na złotym tle oświetlone są światłem z 16 dużych okien, typowych dla stylu Michała Anioła. Wewnątrz kopuły widzimy, zaczynając od dołu: popiersia 16 papieży, pochowanych w bazylice, oraz postacie Chrystusa, Maryi, Józefa, Św. Jana Chrzciciela i różnych Apostołów. W prostokątnych ramach, aniołów trzymających narzędzia Męki Pańskiej; twarze cherubinów i serafinów w okrągłych medalionach; aniołów - opiekunów grobu Świętego Piotra; oraz dodatkowe twarze skrzydlatych aniołów. Powyżej postaci błękitne niebo z gwiazdami, a nad nim latarnia w której podstawie znajduje się łaciński napis: "S. Petri Gloriae Sixtus PP V A M D XC Pontif V" (Ku chwale świętego Piotra, Papież Sykstus V w roku 1590, piątym pontyfikatu). Na samym szczycie latarni znajduje się 18 m długości chwalebna postać Boga Ojca. We wnętrzu latarni wieńczącej kopułę zbudowany został balkon dostępny dla zwiedzających.
Na filarach, podtrzymujących kopułę, u góry znajdują się cztery nisze, nazywane loggiami relikwii, gdyż pierwotnie znajdowały się tu cenne relikwie. Na filarze, przy figurze św. Piotra z brązu znajduje się statua Św. Longina. Był on rzymskim setnikiem, który przebił bok Chrystusa włócznią. W loggii był umieszczony fragment włóczni, który miał należeć do niego, a który Sułtan Bajazet, syn Mohometa II, podarował papieżowi Innocentemu VIII w 1492 roku. Przy filarze, od strony wejścia głównego jest statua św. Andrzeja, który był bratem świętego Piotra i pierwszym uczniem powołanym przez Chrystusa. Udał się do Grecji, aby głosić Ewangelię i gdzie, według tradycji, został ukrzyżowany. W loggii znajdowała się relikwia głowy św. Andrzeja, która została podarowana Piusowi II w 1460 roku. W 1966 roku Paweł VI przekazał ją jako dar dla Kościoła świętego Andrzeja w Patras, na znak przyjaźni z Greckim Kościołem Prawosławnym. Naprzeciwko znajduje się statua św. Weroniki. Według Tradycji Weronika, była kobietą, która otarła twarz Jezusa w czasie Drogi Krzyżowej. Relikwie Męki Pańskiej, przechowywane w loggii powyżej, to fragment materiału przywieziony z Jerozolimy w czasie krucjat. Uważany jest on za chustę Weroniki. Relikwie te wystawiane są na pokaz w każdą piątą niedzielę Wielkiego Postu. Przy ostatniej kolumnie stoi statua św. Heleny. Była ona matką Konstantyna. Legenda głosi, że w czasie pielgrzymki do Ziemi Świętej odkryła ona prawdziwy Krzyż Chrystusa. Przewieziony on został do Rzymu i przez wieki był czczony w kościele Santa Croce in Gerusalemme. Od roku 1629 część tej relikwii znajduje się tutaj. Umieszczony jest w złotym relikwiarzu w kształcie krzyża.
Po prawej stronie ołtarza papieskiego znajduje się północną część transeptu, która dostępna jest tylko dla osób korzystających z sakramentu pokuty i pojednania. Tutaj w 1869 roku odbywał się Sobór Watykański I. W centrum znajduje się ołtarz świętych Processusa i Martiniana. Po lewej od niego, znajduje się ołtarz św. Erazma. Po prawej ołtarz św. Wacława. W ołtarzu po prawej św. Cyryl a po lewej Metody. Po lewej stronie na końcu znajduje się ołtarz św. Michała Archanioła. Do tego ołtarza sam Caravaggio namalował Św. Annę z Panienką i Dzieciątkiem. Obraz został umieszczony nad ołtarzem 14 kwietnia 1606 roku, ale został usunięty po dwóch dniach. Obraz zaprezentowany został uroczyście dopiero 29 września 1628 roku, ale w 1758 roku zastąpiony został mozaiką. Po jego lewej stronie znajduje się ołtarz św. Petronelli. Na kolumnie, po prawej stronie, ołtarz św. Piotra podnoszącego Tabitę. Naprzeciwko znajduje się pomnik Klemensa X, a pod nim w podłodze spoczywają szczątki papieży Sykstusa IV i Juliusza II.
W absydzie kończącej część prezbiterialną znajduje się ołtarz zwany Katedrą św. Piotra, wykonany przez Berniniego w 1666 roku. W jego centralnej części umieszczono drewniany tron. Według tradycji miał to być mebel używany przez samego św. Piotra. Jednak podczas badań wykonanych w 1974 roku stwierdzono, że pochodzi on z przełomu XII i XIII wieku. Katedrę otaczają ok 5 m. wysokości rzeźby przedstawiające ojców kościoła: św. Ambrożego, św. Augustyna, św. Atanazego i św. Jana Chryzostoma (Złotoustego). Powyżej umieszczono witraż przedstawiający ogromną liczbą aniołów wśród promieni światła i gigantycznych, kłębiących się chmur. Pośród nich cenne okno z alabastrowych płytek, podzielone na dwanaście części, w hołdzie Dwunastu Apostołom. Wyróżnia się na nim biała gołębica, symbol Ducha Świętego, dusza Kościoła, która nigdy nie ustaje, aby pomagać i przewodzić. Po lewej stronie ołtarza, znajduje się pomnik papieża Pawła III, który to zwołał Sobór Trydencki w 1547 roku. On także zlecił Michałowi Aniołowi namalowanie Sądu Ostatecznego w Kaplicy Sykstyńskiej i kierowanie budową bazyliki. Po prawej stronie znajduje się pomnik papieża Urbana VIII, za panowania którego Galileusz zmuszony został do odwołania swoich poglądów.
Południowa (lewa) nawa prowadzi do wyjścia z bazyliki. Po prawej stronie znajduje się pomnik Aleksandra VIII, wykonany w 1725 roku, a po lewej ołtarz Św. Piotra. Oba obiekty zazwyczaj niedostępne są dla zwiedzających. W pierwszej kaplicy, znajduje się ołtarz Matki Bożej z Kolumny. Dzieło Della Porty z 1581 roku przedstawia wizerunek Matki Boskiej, namalowany na kolumnie marmurowych drzwi świętych w starej bazylice. Po jego prawej stronie, znajduje się ołtarz św. Leona Wielkiego wykonany w latach 1645-53. Dalej, po prawej stronie widzimy pomnik klęczącego papieża Aleksandra VII, który był inicjatorem budowy kolumnady na Placu Świętego Piotra. Na przeciwko znajduje się ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa.
W południowej części transeptu głównym ołtarzem jest ołtarz Św. Józefa, a w nim w starożytnym sarkofagu znajdują się relikwie Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. Po jego prawej stronie znajduje się ołtarz Św. Tomasza Apostoła, pod którym umieszczono relikwie świętego papieża, Bonifacego IV. Na przeciwko trzeci ołtarz, to ołtarz Ukrzyżowania Św. Piotra. Prawdopodobnie św. Piotr poniósł męczeńską śmierć dokładnie w tym miejscu, ponieważ ta część bazyliki zbudowana jest na miejscu cyrku Nerona, gdzie Apostoł poniósł śmierć.
Idąc dalej lewą nawą, po lewej stronie znajduje się Ołtarz Kłamstwa wykonany w latach 1599-1604. Na przeciwko, znajduje się wejście do zakrystii i do Skarbca, a nad nimi pomnik klęczącego papieża Piusa VIII.
Dalej na wprost w Kaplicy Klementyńskiej, ukończonej w 1600 roku stoi pomnik Piusa VII. Po prawej stronie znajduje się ołtarz św. Grzegorza Wielkiego, kryjący sarkofag z białego marmuru z relikwiami papieża Grzegorza Wielkiego. Na kolumnie po lewej stronie, znajduje się kolejny ołtarz. Jest to ołtarz Przemienienia, malarstwa Rafaela z 1520 roku. Jedna z najpiękniejszych mozaik w Bazylice Świętego Piotra. Oryginał Rafaela znajduje się obecnie w Muzeum Watykańskim. Zespół sześciu artystów pracował dziewięć lat nad wykonaniem tej mozaiki, kończąc ją w 1767 roku. Dalej stoi pomnik Leona XI, wykonany z białego marmuru w 1644 roku. Po lewej stronie pomnik papieża Innocentego XI. Płaskorzeźba na sarkofagu przedstawia zwycięstwo nad Turkami pod Wiedniem w 1683 roku.
Kolejna kaplica, którą można podziwiać, zza solidnej kraty, to Kaplica Chóru. Wewnątrz znajduje się ołtarz Niepokalanego Poczęcia. Dalej pomnik kolejnego papieża, a jest nim św. Pius X. Na przeciwko zaś pomnik Innocentego VIII. Dzieło dłuta Pollaiolo z 1498 roku jest jedyną rzeźbą pochodzącą z poprzedniej bazyliki. W przedostatniej kaplicy, Kaplicy Ofiarowania, poniżej ołtarza znajduje się ciało Świętego Piusa X , ostatniego kanonizowanego papieża. Po prawej stronie ołtarza znajduje się pomnik papieża Jana XXIII, a na przeciwko pomnik Benedykta XV.
Dalej po prawej stronie znajduje się Pomnik Marii Klementyny Sobieskiej z 1742 roku. Była ona wnuczką króla Polski, Jana III Sobieskiego i żoną pretendenta o tron angielski, Jakuba III Stuarta. Zmarła w wieku 33 lat na gruźlicę po czym pochowana została w bazylice. Jest ona jedną z trzech kobiet uhonorowanych pomnikiem w bazylice. Na przeciwko stoi pomnik Stuartów, Jakuba III, zmarłego w 1766 roku oraz jego dwóch synów, księcia Charlsa i Henry'ego (męża i synów Marii Klementyny Sobieskiej). Ich wspólny grób znajduje się w kryptach. Rodzina królewska znalazła schronienie w Rzymie po wypędzeniu w 1688 roku katolickiego króla Jakuba II z Anglii.
Ostatnia kaplica przed którą 16 października 1994, w rocznicę wyboru na Stolicę Piotrową, na środku marmurowej posadzki, został wmurowany herb papieża Jana Pawła II, to Kaplic Chrzcielna czyli Baptysterium. Na środku stoi chrzcielnica używana przy sprawowaniu sakramentu chrztu. Mozaika ołtarza powstała w 1722 roku przedstawia chrzest Jezusa przez Jana Chrzciciela, w rzece Jordan. Po prawej Piotr udziela chrztu centurionowi Korneliuszowi, a po lewej stronie św. Piotr udziela chrztu św. Processusowi i Martinianowi, jego dwóm strażnikom więziennym.
Godziny otwarcia bazyliki
kwiecień - wrzesień - 07:00-19:00
październik - marzec - 07:00-18:30
Wstęp wolny
wirtualne zwiedzanie: www.vatican.va/various/basiliche/san_pietro/vr_tour/index-it.html
www.vatican.va/various/basiliche/san_pietro/index_it.htm
www.saintpetersbasilica.org/touristinfo.htm#post
- Tesoro di San Pietro (Skarbiec bazyliki św. Piotra)
Budynek skarbca połączony jest ze świątynią galerią zdobioną kolumnami z bardzo rzadkich marmurów. Papież Pius VI w 1776 roku zlecił jego budowę Carlo Marchionniemu. Na wprost wejścia znajduje się posąg św Andrzeja, a obok niego tablica z listą wszystkich papieży, pochowanych w Bazylice. Przed zakrystią znajduje się wejście do muzeum, w którym przechowywane są dary złożone przez wiernych w ciągu wielu wieków istnienia bazyliki. Znajdują się tutaj drogocenne przedmioty związane z kultem religijnym i ceremoniami papieskimi takie jak: tiary (potrójne korony papieskie), relikwiarze, pierścienie Piotrowe oraz dary, które możni tego świata przekazywali biskupom Rzymu.
W ośmiu salach zgromadzono wspaniałe dzieła sztuki sakralnej i zdobniczej.
W pierwszej z nich znajduje się nakrycie posągu św. Piotra z nawy głównej bazyliki czyli czerwona kapa i tiara, wykonana z pozłacanego metalu, srebra, kamieni szlachetnych i imitacji pereł. Jest tu również tzw. Kielich Stuarta wykonany ze złota i srebra ozdobiony 130 brylantami. Druga sala gromadzi najcenniejsze dzieła, a wśród nich znajduje się Crux Vaticana (Krzyż Watykański), najstarszy okaz w skarbcu, dar cesarza Justyna III z 578 roku. Pokryty jest srebrną skórą oraz szmaragdami, jaspisami, akwamarynami, agatami, oraz kryształem górskim. Inny przedmiot to kapsuła, zawierająca fragmenty prawdziwego Krzyża Chrystusa. Jest tu również dar patriarchy Konstantynopola, Izydora z Kijowa. Średniowieczna szata liturgiczna haftowana złotem, srebrem i niebieskim jedwabiem. W sali nr. 3 zwanej Sala di Sisto IV (sala papieża Sykstusa IV) umieszczono wykonany z brązu w 1493 roku pomnik nagrobny Sykstusa IV. Jest tu również gipsowa kopia Piety, dzięki której można było dokładnie odrestaurować oryginał po zamachu z 1972 roku. Kolejna pomieszczenie to Sala dei Reliquiari. Jest miejscem przechowywania relikwiarzy z różnych okresów. Jest między nimi jeden do przechowywania relikwii Świętej Twarzy. W tzw. ramce Weroniki z XIV wieku znajduje się fragmentu materiału, którym Święta miała otrzeć twarz Jezusa w czasie drogi krzyżowej. Inne to grot włóczni Longinusa, głowa św. Sebastiana Męczennika, palec św. Piotra, czy fragment Krzyża Chrystusa z Golgoty. Piąta sala gromadzi kolekcję cennych kielichów i relikwiarzy. W kolejnej natomiast znajdujemy bogaty zbiór świeczników, a w korytarzu święte kodeksy. W sali 6 umieszczono gliniany model jednego z aniołów, oddających cześć, służący jako model słynnemu Berniniemu. Kolejna sala to zbiór darów z całego świata, a są nimi drogocenne szaty, kielichy, pierścienie, krzyże czy ikony. W ostatniej znajduje się najstarszy znany, chrześcijański, sarkofag rzymski. Jest nim sarkofag Juniusa Bassusa, prefekta Rzymu w 359 roku.
Aby dostać się do skarbca, należy w bazylice wejść drzwiami, prowadzącymi do zakrystii. Drzwi
znajdują się w lewej nawie pod pomnikiem grobowym papieża Piusa VIII.
Godziny otwarcia skarbca
Kwiecień - Wrzesień – 09:00-18:15
Październik - Marzec - 09:00-17:15
Bilet normalny - 8,00 EUR
Dzieci do lat 12 - 6,00 EUR
- Vatican Grottoes (Groty Watykańskie)
Groty rozciągających się pod główną nawą i prezbiterium świątyni. Usytuowane są pomiędzy posadzką obecnej bazyliki, a tą z czasów Konstantyna. Znajdują się tutaj groby 147 papieży, groby kardynałów i kilku „koronowanych głów”. Wyposażenie stanowią dzieła sztuki pochodzące z dawnej świątyni.
Przy wejściu do Grobów Papieży znajduje się figura św. Piotra. Dalej droga wiedzie wzdłuż muru z połowy XVI wieku i pozostałości dwóch kolumn ze starej bazyliki. Po przeciwnej stronie, umieszczono pomnik nagrobny Kaliksta III, a dalej na zakręcie ikonę Matki Bożej Bolesnej oraz płaskorzeźby Doktorów Kościoła. Za tym już zaczynają się grobowce. W pierwszej niszy po prawej znajduje się pierwszy grób, a jest nim miejsce wiecznego spoczynku papieża Bonifacego VIII. Na przeciwko grób mikołaja Mikołaja III, który przeprowadził reformę duchowieństwa i promował życie duchowe. Kolejna nisza, po prawej, to grób papieża Mikołaja V, po prawej zaś papieża Innocentego VII. W kolejnej po prawej znajduje się sarkofag Pawła II. Dalej galeria Klemensa VIII niedostępna dla zwiedzających, a za nią grób Pawła VI. Dalej kolejne, kolejne, kolejne....
Wśród papieży znalazło się miejsce na grób Królowej Krystyny Szwedzkiej zmarłej 19 kwietnia 1689 roku. Pozostałe dwie kobiety pochowane w grotach to królowa Charlotta Cypryjska i Agnesina Colonna Caetani. Grób czwartej kobiety Marii Klementyny Sobieskiej znajduje się pod jej pomnikiem w bazylice.
W jednej z nisz, do momentu beatyfikacji 1 maja 2011 roku, znajdował się grób Jana Pawła II. Trumna z doczesnymi szczątkami Papieża-Polaka została przeniesiona do kaplicy św. Sebastiana do bazyliki.
Jednym z najważniejszych miejsc w grotach jest oczywiście Kaplica Konfesji, a przy niej ołtarz. Dokładnie pod nią znajduje się grób św. Piotra. Wiele pielgrzymek przybywających do Wiecznego Miasta, za jeden ze swoich głównych celów, obiera sobie właśnie odprawienie Eucharystii przy grobie św. Piotra. Wokół znajdują się liczne kaplice, przeznaczone dla sprawowania Eucharystii przez różne narodowości. Wymienić można kaplice: św. Longina, świętych Patronów Europy, polska kaplica NMP Częstochowskiej, irlandzka kaplica św. Kolumbana, św. Heleny, kaplica z grobem Piusa XII, Kaplica Klementyńska, św. Weroniki, Madonny Bocciata, Madonny Partorienti, litewska kaplica Matki Miłosierdzia i kaplica św. Andrzeja. Trochę dale znajduje się kaplica meksykańska NMP z Guadalupe.
Dalej zobaczyć można sarkofag ze szczątkami ostatnich członków królewskiej dynastii Stuartów, pozbawionych tronu po wypędzeniu katolickiego Jakuba II z Anglii. Dalej grób Kardynała Francesco Tedeschini i groby kolejnych papieży. Pośród ogromnej ilości sarkofagów znajduje się jeszcze grób, a jest nim grób Cesarza Ottona II, który po walce z Saracenami, zmarł w pobliżu Bazyliki Św. Piotra, 7 grudnia 983 roku.
Po wyjściu z Grot Watykańskich, przed bazyliką znajduje się zaznaczone miejsce, w którym pierwotnie znajdował się egipski obelisk stojący obecnie na Placu Św. Piotra.
Wejście do Grot znajduje się po prawe stronie portyku bazyliki. Można kierować się na znaki
„CUPOLA", ponieważ wejście znajduje się obok wejścia na kopułę.
Godziny otwarcia grot
Kwiecień - Wrzesień 09:00-18:00
Październik - Marzec 09:00-17:00
Wstęp bezpłatny
plan grot: http://stpetersbasilica.info/grottoes.htm
- Cupola (Kopuła)
Kopuła Bazyliki Św. Piotra o średnicy zewnętrznej 58,90 m. zaprojektowana została przez Michała Anioła Buonarrotiego. Zawieszona jest 117,57 m nad posadzką bazyliki mierząc odległość do brzegu latarni. Odległość od poziomu placu do wierzchołka krzyża na kopule wynosi 133,30 m. Michał Anioł podjął się zadania budowy bębna kopuły i wykończenia go z zewnątrz szeregiem podwójnych kolumn podpierających jej czaszę. Trzy rzędy okien w jej czaszy wpuszczają do środka powietrze i światło.
Michał Anioł kierował pracami od roku 1546. Budowa została przerwana po jego śmierci w 1564 roku. Ciekawostką jest, że ten wybitny architekt przez 18 lat ani razu nie domagał się wypłaty honorarium, które w chwili jego śmierci osiągnęło 40600 dukatów w złocie. Inwestycja na nowo ruszyła w 1588 roku z inicjatywy papieża Sykstusa V. Pracą ok. 800 pracowników kierowali Giacomo della Porta i Domenico Fontana. Dodano 13 metrowej wysokości latarnię wieńczącą kopułę. Po dwudziestu dwu miesiącach prac trwających dzień i noc, w lecie 1590 roku odprawiona została uroczysta Msza dziękczynna z okazji zakończenia prac. Podczas pontyfikatu Klemensa VIII prowadzono prace wykończeniowe, pokryto wtedy kopułę płaszczem z ołowiu. W dniu 18 listopada 1593 roku na szczycie latarni umieszczono wielką kulę, a na niej pozłacany krzyż z brązu, wykonany przez Sebastiano Torrigiani. Powstała budowla waży ok. 14000 ton. We wnętrzu złoconej kuli może zmieścić się 12 osób.
Na szczyt prowadzi 551 stopni. Można oszczędzić sobie wspinaczki po 221 schodkach i wjechać windą do poziomu tarasu. Pozostałe 320 stopni muszą pokonać wszyscy. Z góry rozciąga się wspaniała panorama Watykanu i całego Rzymu.
Godziny otwarcia kopuły
Kwiecień - Wrzesień 08:00 - 18:00
Październik - Marzec 08:00 - 17:00
Wjazd windą, a potem pieszo - 10.00 EUR
Wejście pieszo - 8.00 EUR
C. Musei del Vaticani (Muzea Watykańskie)
Muzea Watykańskie powstały ze zbiorów dzieł sztuki gromadzonych przez poszczególnych papieży przez kilka wieków. Zapoczątkowały je kolekcje papieży Sykstusa IV podczas jego pontyfikatu w latach 1471-84 i Juliusza II w latach 1503-13, później systematycznie powiększane przez ich następców. Udostępnione zostały publiczności już w 1787 roku w celu powszechnemu pogłębieniu znajomości kultury i sztuki. Dziś należą do najważniejszych i najbogatszych muzeów na całym świecie. Stanowi zespół budynków należących do Pałacu Apostolskiego z udostępnionymi salonami, muzeami, galeriami, bibliotekami, kaplicami, korytarzami, dziedzińcami i ogrodami. Kaplica Sykstyńska oraz kolekcje Muzeów Watykańskich stanowią zbiór dzieł sztuki o niezwykłym znaczeniu. Kolekcja jest na tyle ogromna, że obejrzenie każdego eksponatu, poświęcając mu zaledwie kilka sekund, zajęłoby łącznie ponad 8 lat. Długość korytarzy Muzeów Watykańskich wynosi prawie 7 kilometrów. Dla odwiedzających przygotowano kilka tras. W roku 2006 muzea odwiedziło ponad 4 miliony osób, czyli średnio 20 000 dziennie.
W skład Muzeów wchodzą:
Pinakoteka – muzeum powstałe podczas pontyfikatu Piusa VI. Dzięki inicjatywie papieża Piusa XI zbiory trafiły do obecnej siedziby w 1932 roku. W 15 salach zgromadzono obrazy od wczesnego renesansu do XIX wieku. Można w niej zobaczyć dzieła takich mistrzów jak Giotto (Tryptyk Stefaneschi), Rafael (Ołtarz Oddich, Przemienienie Pańskie, Madonna di Foligno), Leonardo da Vinci (Św. Hieronima na pustyni), Caravaggio (Złożenie do grobu), Bellini, Domenichino, Guido Reni i wielu innych. W salach pinakoteki znajduje się także zbiór ikon bizantyjskich. Galeria obrazów zgromadzona przez Piusa VI została wywieziona przez Francuzów. Po kongresie wiedeńskim zbiory odtworzył Canova odzyskując część kolekcji. Kolekcja liczy 432 obrazy, prócz tego fragmenty fresków i ołtarzy. W Sali Sobieskiego eksponowany jest obraz Jana Matejki przedstawiający Jana III Sobieskiego po zwycięstwie pod Wiedniem. Na obrazie król podaje list z wiadomością o pokonaniu Turków księdzu, który przekazuje go wraz ze zdobytym sztandarem papieżowi. Obraz został podarowany przez Jana Matejkę papieżowi z okazji obchodów dwusetnej rocznicy bitwy.
Muzeum Pio-Clementino – zapoczątkowała kolekcja rzeźb antycznych zgromadzona przez Klemensa XIV i Piusa VI. Dziś posiada jedną z najcenniejszych na świecie kolekcji rzeźby klasycznej. Muzeum składa się z: Gabinetu Apoxyomenosa, Gabinetu Laokoona, w którym znajduje się Grupa Laokoona czyli słynna rzeźba przedstawiająca kapłana Apollina Laokoona i jego synów, znaleziona 14 stycznia 1506 roku w obecności Giuliano da Sangallo i Michała Anioła na Wzgórzu Eskwilińskim. Kolejne to Gabinet Apolla, a w nim Apollo Belwederski czyli rzymska kopia greckiej rzeźby z IV wieku p.n.e. Papież Juliusz II w 1503 roku umieścił posąg Apolla na dziedzińcu Pałacu Belwederskiego przeniesiony z ogrodów Kościoła św. Piotra w Okowach, gdzie został odnaleziony w 1492 roku. Następne pomieszczenia to Gabinet Perseusza, Gabinet Hermesa, Sala Zwierząt, Galeria Rzeźb w której znajduje się Apollo Sauroktonos, rzeźba przedstawiającą boga w momencie zabijania jaszczurki. Kolejne galerie to Galeria Popiersi, Galeria Masek, Sale Muz, w której znajduje się Tors Belwederski czyli grecka rzeźba z I w. p.n.e., która stanowiła inspirację Michała Anioła podczas malowania Kaplicy Sykstyńskiej. Następne to Sala Okrągła oraz Sala na planie krzyża greckiego w której stoją 2 sarkofagi z porfiru. Jeden zawiera szczątki św. Heleny, drugi św. Konstantyny, czyli matki i córki cesarza Konstantyna I Wielkiego.
Muzeum Etruskie - założone w 1836 roku gromadzi zabytki pochodzące z wykopalisk prowadzonych na terenach południowej Etrurii. Liczy blisko 20 tys. eksponatów.
Muzeum Egipskie - założone w 1839 roku przez Grzegorza XVI gromadzi wyroby rzemieślnicze starożytnego Egiptu znalezione podczas wykopalisk prowadzonych w Egipcie. Jest tutaj również autentyczna mumia oraz skrzynie do jej przechowywania, baldachimy i naczynia, do których wkładano wnętrzności zmarłych. Znajduje się tutaj również częściowo zrekonstruowana, a pochodząca z Villi Hadriana świątynia Serapisa.
Muzeum Misyjno-Etnologiczne - założone zostało w 1925 roku przez papieża Piusa XI. Podzielone jest na 2 części: pierwszą (Il Percorso principale) poświęcona tylko historii różnych religii w poszczególnych krajach pozaeuropejskich. Muzeum to podzielone jest na 25 działów obejmujących różne kraje lub większe strefy kulturowo-religijne (Chiny, Japonia, Korea, Tybet – Mongolia, Indochiny, subkontynent Indii, Indonezja – Filipiny, Polinezja, Melanezja, Australia, Etiopia, Madagaskar, Afryka, Ameryka, Persja). Ta część jest ogólnie dostępna dla publiczności. Druga część jest to muzeum – etnologii (Il Percorso secondario). Ten dział mogą oglądać wcześniej umówione grupy. Eksponaty w muzeum to głównie dary ofiarowywane papieżom oraz z wykopalisk. W latach 1967-96 dyrektorem tego muzeum był Polak ks. Józef Penkowski.
Muzeum Chiaramonti – powstało z inicjatywy Piusa VII w 1807 roku. Gromadzi kolekcję rzeźb antycznych powstałych w okresie od I wieku p.n.e. do III wieku. Muzeum zajmuje Korytarz, w którym eksponuje ok. 800 dzieł sztuki greckiej i rzymskiej, Lapidarium, w którym znajduje się ponad 5 000 inskrypcji pogańskich i chrześcijańskich oraz liczące ponad 70 m. Nowe Skrzydło galerii z posągiem Augusta, odnalezionym w 1863 roku.
Stanze Watykańskie - apartamenty papieskie ozdobione freskami przez Rafaela na zlecenie papieża Juliusza II. Cztery stanze nazwane: Stanza della Segnatura, Stanza dell’Incendio di Borgo, Stanza di Constantino i Stanza di Eliodoro uważane są za prawdziwe arcydzieło sztuki XVI-wiecznej.
Dziedziniec Szyszki - zbudowany w 1816 roku. Pod Wielką Niszą, zbudowaną przez Pirro Ligorio, można znaleźć kolosalną szyszkę, której dziedziniec zawdzięcza swoją nazwę. Jest to szyszka z brązu znaleziona w łaźniach Agryppy, pełniąca tam funkcję fontanny, z której wypływała woda. Pochodzi z przedsionka starożytnej Bazyliki św. Piotra.
Biblioteka Watykańska - jest najstarszym i najbogatszym zbiorem manuskryptów i książek w Europie. W Sali Sykstyńskiej eksponowane są "białe kruki", np. rękopis "Biblii" z IV wieku, cztery egzemplarze dzieł Wergiliusza z III-IV wieku, Ewangelia wg św. Mateusza z VI stulecia.
W obrębie Biblioteki Watykańskiej funkcjonuje m.in. Gabinet Medali oraz Muzeum Sztuki Chrześcijańskiej z 1756 i świeckiej z 1761 (tzw. Sacro i Profano - założone przez Benedykta XIV i Klemensa XIII); ta pierwsza eksponowana jest również w Muzeum Sztuki Wczesnochrześcijańskiej i Galerii Nowoczesnej Sztuki Sakralnej.
Do skład całego kompleksu muzealnego należą również: Apartamenty Borgiów, Galeria Map Geograficznych, Galeria Arrasów i Galeria Kandelabrów.
Kaplica Sykstyńska - (Cappella Sistina) wybudowana została w latach 1475-83 przez architekta Giovanniego de'Dolci na zamówienie Sykstusa IV. Założeniem budowy było stworzenie ufortyfikowanej i praktycznie niedostępnej z zewnątrz prywatnej kaplicy papieża z przeznaczeniem odprawiania ważniejszych uroczystości kościelnych. Dwór papieski liczył w tym czasie ok 200 osób. Powstała budowla ceglana na planie prostokąta o długości 40,93 m, szerokości 13,41 m i wysokości 20,70 m ze sklepieniem kolebkowym z lunetami. Pomieszczenie przedzielone jest ażurową balustradą wykonaną przez Mino da Fiesole. Galerię chóru wykonał Giovanni Dalmata. Po prawej stronie znajduje się kantoria z organami.
Prace nad dekoracjami malarskimi rozpoczęto w 1481 roku, których zleceniodawcą był papież Sykstus IV. Polecił on Peruginowi, Botticellemu, Ghirlandaio i Cosimo Rosselliemu, wykonanie 12 malowideł, po 6 na każdej ścianie. Obrazują one dzieje Starego Testamentu po prawej i Nowego Testamentu po lewej (patrząc w kierunku ołtarza). Nazywane się "Starą Sykstyną" dla odróżnienia od fresków namalowanych przez Michała Anioła, zwanych "Nową Sykstyną". Po prawej kolejno: Testament i śmierć Mojżesza - Luca Signorelli, Ukaranie Kory, Danata, Aribona - Sandro Botticelli, Mojżesz na górze Synaj - Cosimo Roselli, Przejście przez Morze Czerwone - Cosimo Roselli, Młodość Mojżesza - Sandro Botticelli, Mojżesz z żoną Seforą w Egipcie - Pietro Perugino. Po lewej: Ostatnia Wieczerza - Cosimo Roselli, Przekazanie kluczy św. Piotrowi - Pietro Perugino, Kazanie na Górze i uzdrowienie trędowatego - Cosimo Roselli, Powołanie apostołów Piotra i Andrzeja - Domenico Ghirlandaio, Uzdrowienie trędowatego i kuszenie Chrystusa - Sandro Botticelli, Chrzest Chrystusa - Pietro Perugino i Pinturicchio. Najbardziej skrajne freski uległy zniszczeniu w wyniku zawalenia się ściany w 1522 roku. Po rekonstrukcji kaplicy malowidła odtworzyli: Hendrik van der Broek i Matteo da Lecce.
Pierwsza msza św. została odprawiona w Kaplicy Sykstyńskiej 9 sierpnia 1483 roku. Pierwsze konklawe, które odbyło się w Kaplicy Sykstyńskiej wybrało Rodrigo de Borgia na nowego papieża. Przyjął on imię Aleksandra VI i panował w latach 1492-1503. Od tego czasu do dziś wybiera się w tym pomieszczeniu jego następców. Specjalny piec wstawiany na czas wyborów ma wyprowadzony ponad dach komin. Czarny kolor dymu wydobywającego się z komina informuje, że nie udało się jeszcze wybrać nowego papieża, biały, że decyzja o wyborze została podjęta.
W 1508 roku papież Juliusz II polecił Michałowi Aniołowi udekorowanie pozostającemu do zagospodarowania sklepienia Kaplicy o powierzchni 800 m2. Prace nad tym gigantycznym dziełem, rozpoczęte zostały 10 maja 1508 roku, a ukończone w dniu Święta Zmarłych roku 1512. Powstała seria dziewięciu obrazów z "Epizodami z Księgi Rodzaju" ("Stworzenie świata"). Patrząc od ołtarza to: "Oddzielenie światła od ciemności", "Stworzenie słońca i księżyca", "Stworzenie wód od lądów", "Stworzenie Adama", "Stworzenie Ewy", "Grzech pierworodny", "Ofiarę Noego", " Potop" i "Opilstwo Noego". Dzięki temu, że postacie w kolejnych freskach są coraz większe wydają się jednakowej wielkości, gdy oglądamy je stojąc przy wejściu do kaplicy. Boczne pola sufitu i lunety artysta ozdobił 12 postaciami proroków i sybill. Postaci proroka Jeremiasza użyczył swoją twarz, niejako podpisując tym samym swoje dzieło.
23 lata później w 1535 roku z inicjatywy papieża Pawła III Michał Anioł rozpoczął prace nad zagospodarowaniem ściany ołtarza głównego. Powstałe malowidło "Sądu Ostatecznego" posiada wymiary: 17 x 13,5 m. Postać Chrystusa, surowego Sędziego, z prawą ręką uniesioną w geście potępienia otacza 300 postaci. Matka Boska u Jego boku stanowi zawsze żywą więź między Chrystusem i ludzkością. Inne postacie to Prorocy, Apostołowie i Męczennicy. Po prawej stronie ukazany jest św. Piotr z kluczami, poniżej św. Bartłomiej z nożem w ręku i własną skórą twarzy. Tu znajduje się zakamuflowany podpis artysty, ponieważ skóra twarzy to autoportret Michała Anioła. Z prawej strony Mesjasza znajdują się wybrańcy, zaś z lewej - potępieni. W górze pomiędzy lunetami, szereg Aniołów z narzędziami Męki Pańskiej. W dole po lewej stronie, scena Zmartwychwstania: pośrodku, grupa aniołów niosących Księgę Sprawiedliwości dmie w trąby, z odkrytych grobów powstają zmarli, by spotkać się w dolinie Jozefata. Wybrańcy idą do Nieba w asyście ogarniętych furią demonów, zaś grzesznicy zostają zepchnięci do Otchłani, gdzie czekają na nich Charon z łodzią i Minos, sędzia piekielny. Fresk został ukończony w roku 1541, lecz nim to się stało w Rzymie wybuchł spór. Przedmiotem jego było obrazowanie nagości w prywatnej kaplicy papieża. Papież Paweł IV nakazał najpierw całkowicie usunięcie fresku, a następnie zgodnie z postanowieniem soboru trydenckiego, zlecił Danielowi de Valterra, uczniowi Michała Anioła zamalowanie obnażonych ciał. Odbyło się to na miesiąc przed śmiercią mistrza, a on sam zyskał przydomek "pantaloniarza".
Podczas ostatnich prac konserwatorskich przeprowadzonych w latach 1981-1994, a finansowane przez Telewizję Japońską freski zostały oczyszczone, a postacie ponownie rozebrane.
Z Kaplicą Sykstyńską połączona jest Kaplica Pawłowa, która niedostępna jest dla zwiedzających. Zdobi ją fresk "Ukrzyżowanie św. Piotra" Michała Anioła.
Kaplica stanowi integralną część Muzeów Watykańskich, dlatego wejście do niej jest zarezerwowane wyłącznie dla posiadaczy biletu do muzeów!
http://mv.vatican.va/3_EN/pages/CSN/CSN_Main.html
wirtual tour http://www.vatican.va/various/cappelle/sistina_vr/
Wejście do Muzeów Watykańskich znajduje się przy Viale Vaticano.
Bilet warto nabyć online. Szczególnie w sezonie wakacyjnym tworzą się długie kolejki. Bilet taki uprawnia do wejścia do muzeów z pominięciem kolejki. http://biglietteriamusei.vatican.va
Godziny otwarcia:
Poniedziałek - Sobota 09:00-18.00
Niedziela 09:00-14:00
W każdy piątek w okresie maj - lipiec i wrzesień - październik muzeum zaprasza na nocne zwiedzanie w godzinach 19:00-23:00. Bilety wyłącznie on-line. Dostępne muzea to: Museo Pio Clementino, Museo Egizio, Galerie: Kandelabrów, Arrasów i Map, Sale Rafaela, część Appartamentu Borgia z Kolekcją Nowoczesnej Sztuki Religijnej oraz Kaplica Sykstyńska.
Bilety wstępu do muzeum i Kaplicy Sykstyńskiej:
normalny - 17,00 EUR
dzieci 6-18 lat, studenci do 26 lat, grupy pielgrzymkowe - 8,00 EUR
grupy szkolne 4 EUR
do lat 6, inwalidzi – wstęp wolny
W każdą ostatnią niedzielę miesiąca - wstęp bezpłatny.
Światowy Dzień Turystyki (27 września) - wstęp bezpłatny.
Studenci muszą przedstawić ważną kartę International Student Card lub inną ważną legitymację studencką.
Grupy pielgrzymkowe powinny przedstawić pisemny wniosek z pieczątką własnej parafii lub diecezji. Jeden bilet gratis dla księdza.
Inwalidzi muszą przedstawić zaświadczenie o niepełnosprawności ponad 74%. Jeden bilet gratis dla opiekuna.
Grupy szkolne (4 EUR) przysługuje dla uczniów szkół niezależnie od kraju pochodzenia, po przedstawieniu wniosku o zniżkę na blankiecie szkoły z podpisem i pieczęcią dyrektora. Pismo to powinno wskazywać liczbę studentów, nauczycieli i osób towarzyszących. Jeden bilet ulgowy dla nauczyciela na każdych 10 uczniów.
W Muzeum za wyjątkiem Kaplicy Sykstyńskiej można fotografować i filmować bez używania lamp błyskowych i sztucznego oświetlenia.
D. Ogrody Watykańskie
Przepiękne grody to miejsce odpoczynku i medytacji papieży od 1279 roku. Mikołaj III po przeniesieniu rezydencji papieskiej z Lateranu na Watykan wewnątrz nowych murów obronnych, polecił założyć ogród. Jego najstarsza część znajduje się w pobliżu wzgórza Sant'Egidio, gdzie dziś stoi Belweder i znajduje się dziedziniec Muzeów Watykańskich. Obszar dzisiejszego ogrodu leży w najnowszej części Państwa Watykańskiego i zajmuje około połowy jego całkowitej powierzchni.
Początkowo ogrody były zamknięte Murami Leona IV, ale po przesunięciu granicy mury te znalazły się wewnątrz i dzisiaj są częścią Ogrodów. Do naszych czasów przetrwały dwa fragmenty. Pierwszy, to Dom Ogrodnika (Casa del Giardiniere) i opierająca się o wieżę, pozostałość tego pierwszego muru. Drugi fragment znajduje się na szczycie wzgórza. Jest to okrągła wieża przy której Leon XIII zbudował budynek swojej letniej rezydencji. Obecnie jest to siedziba Radia Watykańskiego. Między budynkiem Radia a Fontanną Orła, przy murze znajduje się dom z ogrodem, w którym swoją siedzibę ma zakon klauzurowy Mater Ecclesiae. Siostry zakonne, modlą się każdego dnia za papieża, jego posługę i cały Kościół. Mniszki z różnych zgromadzeń, zmieniają się co pięć lat.
W ogrodach znajduje się wiele fontann. Najbardziej spektakularną jest Fontannąa della Galera. Jest to bardzo wiernie odtworzony, ze wszelkimi szczegółami prawdziwy statek. Przedstawia galerę, która wyrzuca ze swoich armat strumienie wody. Jest tu też Fontanna dell’Aquilone (Fontanna Orła). Zbudowana została jako pomnik, upamiętniający dzieło Pawła V Borghese, który zlecił naprawę i wzmocnienie Akweduktu Trajana, sprowadzając w ten sposób do Rzymu, z jeziora Bracciano, wodę zwaną dziś „Paola” na jego cześć. Na szczycie fontanny umieszczono rzeźbę orła i smoka, które są elementami herbu rodziny Borghese, do której należał Paweł V. Symbole te znajdują się również na Fontannie Sakramentu.
Liczne groty, domki, tarasy, kaplice i kapliczki upiększają teren. Ku czci Najświętszej Maryi Panny poświęcony jest kościółek Madonna della Guardia pochodzący z 1937 roku. Inny kościół to Kościół Santo Stefano degli Abissini.
Wśród pomników wyróżnić można statuę św. Piotra ustawioną na okrągłym cokole. Wykonana została z brązu dla upamiętnienia Soboru Watykańskiego I. Na terenie ogrodów zorganizowano lądowisko helikopterów, do którego prowadzi dębowa aleja. Przy niej brązowy pomnik Czarnej Madonny z Częstochowy.
Ogrody to oczywiście kwiaty, drzewa, zielone trawniki, a nawet autentyczny las zajmujący 2 hektary powierzchni. Do tego skalny ogród czy chińska altanka z brązu. Pod ziemią znajduje się zbiornik wodny o pojemności 8 milionów litrów. Służy do nawadniania ogrodów i fontann, a także na potrzeby basenu przeciwpożarowego. Wokół niego rosną wspaniałe okazy drzew. Niektóre z nich podarowane są przez różne delegacja państwowe przybywające do Ojca Świętego. Rośnie tu drzewko oliwne, podarowane przez Państwo Izraelskie z okazji rozpoczęcia stosunków dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską. Na placu Santa Marta stoi dom gościnny, w którym w czasie konklawe zamieszkują kardynałowie. Zdobi go sześć dębów ostrolistnych, a wokół cyprysy i cisy ułożone w piramidę. Obok dwie czternastometrowej wysokości magnolie wielkokwiatowe w kształcie piramidy. W ogrodzie przepięknie kwitną rododendrony.
Ogrody można zwiedzać jedynie z przewodnikiem watykańskim. Bilet można zarezerwować jedynie on-line nie wcześniej niż 2 miesiące i nie później niż 2 tygodnie przez przyjazdem. Bilet obejmuje wstęp do Muzeów Watykańskich z Kaplicą Sykstyńską oraz wizytę z przewodnikiem po Ogrodach. Z potwierdzeniem zamówienia biletów, należy stawić się w okienku „visite guidate” nie później niż 15 minut przed rozpoczęciem zwiedzania.
Bilet normalny - 33.00 EUR
Dzieci 6-18 i studenci do 25 lat - 24.00 EUR
E. Stare Groty (Nekropolia Watykańska)
Starożytna rzymska nekropolia z II i III wieku usytuowana była na zboczu góry wzdłuż antycznej drogi rzymskiej Via Cornelia. Według wielowiekowej tradycji Kościoła tutaj właśnie pochowany został św. Piotr. Około roku 320 na tym miejscu zbudowana została bazylika. Aby przygotować miejsce dla powstającej świątyni przeprowadzono poważne prace ziemne. Podczas niwelacji terenu zasypana została część cmentarza. Grób św Piotra jak i inne sąsiednie znalazły się głęboko pod ziemią, 7 metrów pod posadzką bazyliki. Na miejscu starej świątyni w 1506 roku rozpoczęto budowę nowej bazyliki, podnosząc poziom jej posadzki o około 3 metry ponad podłogę poprzedniej świątyni. Powstała przestrzeń wykorzystana została do organizacji Nowych Grot. Na ponad 16 stuleci groby pozostające pod ziemią pozostały nietknięte. Do 1939 roku nikt nie prowadził poważnych wykopalisk pod świątynią. Wtedy to to na polecenie papieża Piusa XII rozpoczęto systematyczne prace archeologiczne. Dokładnie pod ołtarzem papieskim, pod konfesją odkryto nie tylko grób św. Piotra, ale także inne groby. Po wielu latach prac archeologicznych 26 czerwca 1968 roku papież Paweł VI, poinformował świat: „Relikwie św. Piotra zostały zidentyfikowane w sposób, który możemy uznać za przekonujący”. Do dziś odsłonięto 22 grobowce, w większości pogańskie, ze śladami elementów wschodnich kultów, oraz jedyny chrześcijański grobowiec rodzinny gens Iulia. Pokryty jest mozaiką ukazującą Chrystusa-Wschodzące Słońce na rydwanie oraz malowidłami z postaciami dobrego pasterza i rybaka. Grób jest w idealnym stanie. Największym i najbardziej okazałym, udostępnionym do zwiedzanie jest grobowiec Kajusza Waleriusza Hermy. Powstał on w II wieku, za czasów panowania cesarza Marka Aureliusza. Zachwyca bogatymi zdobieniami, wizerunkami członków rodziny zmarłego, filozofów i bogów.
Wejście do grot znajduje się za lewą kolumnadą przy Via Paolo VI. Przy bramie pilnowanej przez Gwardię Szwajcarską zapytać należy o Ufficio Scavi. Tak nazywa się biuro prowadzące wykopaliska i organizujące zwiedzanie.
Bilety dostępne są jedynie w formie wcześniejszej rezerwacji. Można jej dokonać faksem, mailem lub osobiście w biurze Ufficio Scavi.
Na teren Nekropolii nie wolno wnosić plecaków oraz aparatów fotograficznych.
Zwiedzanie odbywa się w grupach nie większych, niż 12 osób.
Wszyscy uczestnicy, muszą mieć ukończone 15 lat.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek - Sobota 09:00-17.00
ostatnia wizyta rozpoczyna się o 15:30
Bilet normalny - 13,00 EUR
wirtualne zwiedzanie starych grot: www.vatican.va/various/basiliche/necropoli/scavi_italian.html
w języku angielskim www.vatican.va/various/basiliche/necropoli/scavi_english.html
F. Biblioteka Watykańska i Tajne Archiwa Watykanu
Już w IV wieku za pontyfikatu papieża Juliusza I zostało powołane Scrinium Sanctum czyli Archiwum Papieskie. Początki biblioteki natomiast sięgają pontyfikatu papieża Mikołaja V. On to panując w latach 1397-1455 jako pierwszy zaczął gromadzić i skupywać rękopisy na wszystkich dostępnych rynkach. Czego nie dało się kupić, na jego polecenie kopiowano. Dzięki temu humaniście w Watykanie znajdują się manuskrypty nie tylko łacińskie czy greckie, ale również chińskie, japońskie i bliskowschodnie. Sykstus IV którego pontyfikat przypadł na lata 1471-84 oddzielił zbiory biblioteczne od archiwalnych. Powstała w ten sposób Biblioteka Watykańska oraz Biblioteca secreta.
Archiwa były dosyć często przewożone, dlatego wiele wczesnych dokumentów pisanych na nietrwałym papirusie nie przetrwało. Papież Innocenty IV przeniósł zbiory do Lyonu i Viterbo, później Bonifacy VIII do Anagnii a Benedykt XI do Perugii. Następnie zbiory zostały podzielone i tak część znalazła się w Carpentras, a inna w Asyżu. Za czasów Avigniońskiej Niewoli Papieży powstało tam osobne archiwum. Papież Marcin V podjął pierwsze próby sprowadzenia rozproszonych dokumentów do Watykanu. Dzięki inicjatywie kolejnych papieży dokumenty sprowadzane były do Watykanu przez wiele lat, aż do 1783 roku. Papież Paweł V panujący w latach 1605-21 nakazał utworzyć Tajne Archiwum Watykańskie w Pałacu Apostolskim. Znalazła się w nim większość dokumentów papieskich. Pozostawały one niedostępne dla osób spoza Watykanu do późnych lat XIX wieku. W 1810 roku w trakcie wojen napoleońskich Archiwum Watykańskie zostało przewiezione do Paryża. Później dokumenty zostały zwrócone do Stolicy Apostolskiej. W czasie powstania antypapieskiego w 1870 roku archiwa znajdujące się poza murami Watykanu przejął rząd Królestwa Włoch. W roku 1881 papież Leon XIII postanowił udostępnić Archiwum Watykańskie naukowcom, w wyniku czego
powstały np. Ecole Française czy American Academy. Te zagraniczne instytucje naukowe mają za zadanie podejmowanie badań historycznych nad archiwaliami watykańskimi. 20 lutego 2002 Jan Paweł II podjął decyzję, aby dokumenty dotyczące Niemiec za okres 1922-39 zostały ujawnione, celem ukrócenia spekulacji dotyczących powiązań między Stolicą Apostolską a III Rzeszą.
Dziś gmach biblioteki oprócz manuskryptów mieści 1,6 miliona książek, około 8 300 wczesnych druków, ponad 70 000 grafik, rycin i map oraz ponad 300 000 monet i medali. Wśród najcenniejszych, objętych szczególną ochroną manuskryptów znajdują się najstarsze na świecie kopie dzieł Homera, Euklidesa, Cycerona, Wergiliusza i Dantego, nie wspominając o antycznych zabytkach piśmiennictwa chrześcijańskiego, w tym kodeksach biblijnych.
Obecnie Tajne Archiwum Watykańskie ma 85 km bieżących dokumentów podzielonych na 630 zespołów archiwalnych. Część znajduje się w bunkrze, czyli dwukondygnacyjnym podziemnym skarbcu pod Cortile della Pigna. Najstarszym dokumentem jest Liber Diurnus Romanorum Pontificum (księga zawierająca zapisy z papieskiej kancelarii, począwszy od VIII w.). W skład archiwum wchodzą dwie czytelnie, w których rocznie pracuje około 1500 naukowców z 60 krajów, sala z katalogami, biblioteka, laboratoria konserwatorskie i zajmujące się digitalizacją zbiorów oraz centrum komputerowe. Przy archiwum działa szkoła paleografii, dyplomatyki i archiwistyki.
Dostęp do Biblioteki i Archiwów Watykańskich jest ograniczony. Władze Biblioteki i Archiwów
przyznają kartę wstępu jedynie osobom z ukończonymi studiami wyższymi o odpowiednim profilu.
http://asv.vatican.va/?lang=en
G. Poste Vaticane (Poczta Watykańska)
Obowiązkowym niemalże punktem w czasie pobytu w Watykanie jet wizyta w tutejszym urzędzie pocztowym i wysłanie kartek czy listów do najbliższych. Znaczki pocztowe, chociaż trochę droższe od włoskich, są oryginalne i bardzo cenione. Stanowią pewnego rodzaju trofeum turysty czy filatelisty. Poczta Watykańska powstała po podpisaniu traktatów laterańskich, co miało miejsce 11 lutego 1929 roku. W czerwcu tegoż roku przystąpiła do Światowego Związku Pocztowego.
Dziś emisja znaczków pocztowych jest jednym z poważnych źródeł dochodu państwa, a te poszukiwane są przez wszystkich filatelistów na całym świecie. Nowe serie ukazują się zwykle dwa razy w roku, przy niewielkim nakładzie około 300 tys. sztuk. Dzięki temu ceny tych znaczków są na rynku filatelistycznym szczególnie wysokie i często osiągają nawet 20-krotną wartość nominału już w pół roku po wyczerpaniu nakładu.
Poczta kierowana przez zakonników ze Zgromadzenia Orionistów działa niezwykle sprawnie. Wysyła około 2,5 miliona listów i 7 milionów pocztówek oraz około 20 tysięcy paczek w ciągu roku. Poczta składa się z dwu działów. Biuro Filatelistyczno - Numizmatyczne projektuje i emituje znaczki i monety. Biuro Poczty i Telegrafu przygotowuje wysyłkę korespondencji wewnątrz i na zewnątrz Państwa. W 2011 roku z okazji beatyfikacji Jana Pawła II Poczta Polska wraz z Pocztą Watykańską wydały wspólny znaczek pocztowy w nakładzie 1 mln sztuk.
Pomieszczenia poczty znajdują się w budynkach po lewej stronie kolumnady Placu św. Piotra. Istnieją również dwa oddziały. Jeden za kolumnadą po prawej stronie placu, drugi w Muzeach Watykańskich. Należy pamiętać, że listy i pocztówki ze znaczkami Watykańskimi mogą być wysyłane tylko z tego państwa. Poczta Włoska nie honoruje tych przesyłek.
Godziny otwarcia:
Lipiec - Sierpień
poniedziałek - sobota 8:00-14:00
Wrzesień - Czerwiec
poniedziałek - piątek 8:00-18:45
sobota 8:00-14:00
Oddział pocztowy na Placu Świętego Piotra
poniedziałek - sobota 8:30-18:30
Oddział w Muzeach Watykańskich
w godzinach otwarcia muzeów
www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/servizi/poste-vaticane.html
Wizytę na Watykanie można zakończyć spacerem do Polskiego Kościoła św. Stanisława. Ponad dwu kilometrowy spacer może być wspaniałą okazją do spojrzenia raz jeszcze na Zamek św. Ducha, pożegnania się z wartko płynącym Tybrem przeprawiając się na drugi brzeg mostem św. Ducha. Raz jeszcze poczuć klimat Campo de Fiori oraz zatrzymać się chwilę przy Largo di Torre Argentina. To na tym ruchliwym dziś placu znajduje się rozległy kompleks rzymskich ruin z czasów Republiki. Tutaj zasztyletowany został Julisz Cezar, który wypowiedział wtedy swoje ostatnie zdanie: "I ty Brutusie przeciwko mnie". Przy ulicy odchodzącej od tego placu idąc w kierunku Piazza Venezia znajduje się miejsce szczególnie ważnego dla Polaków.
Kościół Św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Kościół jest najstarszym i najcenniejszym polskim zabytkiem poza Krajem. Inicjatorem i fundatorem Kościoła był Kardynał Stanisław Hozjusz. Będąc wielkim Penitencjarzem w Rzymie podczas Roku Jubileuszowego 1575 wyprosił u papieża Grzegorza XIII, aby wyznaczył miejsce w którym pielgrzymi z Polski mogli by się zatrzymać i znaleźć duchowe oraz materialne wsparcie. Po dłuższych staraniach otrzymał nieduży kościół pod wezwaniem S. Salvatore dei Pensili zbudowany na fundamentach rzymskiego teatru Balbo. Kościółek wzniesiony prawdopodobnie w IV wieku był w bardzo złym stanie, tak że trzeba było go gruntownie odbudować. Kardynał Hozjusz przejął kościół 6 grudnia 1578 roku i zaraz rozpoczął przebudowę. Pierwszymi ofiarodawcami na rzecz kościoła byli: królowa Anna Jagiellonka, żona króla Stefana Batorego, sam król Stefan Batory oraz ówczesne rody magnackie. Po śmierci kardynała budowę kontynuował jego sekretarz ks. inf. Stanisław Reszka. W roku 1591ówczesny biskup krakowski Kardynał Jerzy Radziwiłł dokonał konsekracji świątyni. Wiele możnych rodów polskich hojnie wspierało jej budowę, jak również hospicjum, które służyło nie tylko pielgrzymom, ale też otaczało opieką studentów polskich w Rzymie.
Obecny wygląd kościół otrzymał w 1757 roku kiedy ukończono zarówno budowę przyległych budynków, jak i ostateczną dekorację wnętrza. Kościół posiada cztery boczne ołtarze, w których umieszczone są obrazy polskich artystów malarzy z początku XVIII wieku. Obraz św. Stanisława namalował Tadeusz Konicz 1700-80, św. Jadwigi Śląskiej Szymon Czechowicz 1689-1775, św. Kazimierza Franciszek Smuglewicz 1745-1809. Inne obrazy wykonane są przez artystów włoskich: obraz św. Jana Kantego namalował Salvatore Monosilio z okazji kanonizacji w roku 1767; obraz w głównym ołtarzu przedstawiający Chrystusa Zbawiciela w towarzystwie św. Stanisława i św. Wojciecha, u których stóp klęczy św. Jacek, jest dziełem Antiveduto Grammatica, namalowanym około roku 1580. Fresk na suficie przedstawiający św. Stanisława w chwale malował Ermenegildo Constantini około roku 1775. Obecny wystrój Kościoła pochodzi z czasów króla Stanisława Augusta, dlatego nad prezbiterium jest umieszczony jego herb.
Kościół przeżywał trudne chwile w okresie rozbiorów. Najpierw Napoleon, po zajęciu Rzymu, przejął całe hospicjum dla wojska, wyrzucając wszystkich jego mieszkańców. Następnie po Kongresie Wiedeńskim, gdy car rosyjski przyjął tytuł Króla Polski, zagarnął kościół i hospicjum, i uczynił je hospicjum dla Rosjan. Kościół przekształcono na prawosławną cerkiew. Administrator rosyjski sprzedał wszystkie wartościowe historycznie i artystycznie przedmioty należące do kościoła. Zachował się jedynie relikwiarz ofiarowany przez bpa Załuskiego i monstrancja ofiarowana przez Księcia Poniatowskiego, bratanka Króla.
Dzięki staraniom biskupa krakowskiego księcia Adama Stefana Sapiehy w 1920 roku udało się odzyskać kościół. Był ogromnie zaniedbany i zrujnowany. Pierwszy w okresie międzywojennym rektor kościoła ks. prał. Józef Florczak zaczął systematyczną odnowę świątyni, a jego następca ks. prał. Janasik prowadził dalej rozpoczęte prace, fundując między innymi nowe ołtarze. On też udowodnił sądownie, że Kościół nie należy do państwa polskiego, tak że w 1928 roku biskup krakowski A. S. Sapieha mógł z powrotem przejąć fundację pod zarząd kościelny. Wybuch wojny w 1939 roku przerwał prace, które po roku 1947 podjął nowy rektor abp J. Gawlina. Ostateczny remont kościoła przeprowadził rektor ks. abp Szczepan Wesoły przed obchodami czterechsetlecia konsekracji, dzięki wydatnej pomocy Polonii na świecie i papieża Jana Pawła II.
Wiele historycznych wydarzeń miało miejsce w kościele św. Stanisława. Może najwięcej było ich w XVII wieku i to w związku z wojnami, które Polska prowadziła w obronie swojej niepodległości i w obronie chrześcijaństwa. Kościół odwiedzali Papieże, czy to błagając o zwycięstwo oręża polskiego, głównie w walce z Turkami, czy też dziękując za odniesione zwycięstwa. Aleksander VII był tu dwukrotnie - w 1657 i w 1661 roku, Klemens X w 1672 roku, Innocenty XI w roku 1683. W kościele modlił się przed objęciem stolicy biskupiej w Mediolanie, były Nuncjusz Apostolski w Polsce, kard. Achilles Ratti, który potem został wybrany na Papieża i przyjął imię Piusa XI. Papież Jan Pawel II jako kardynał odwiedzał kościół polski i wspólnotę Polaków w Rzymie zawsze, gdy przebywał w Wiecznym Mieście. Jako Papież był tu trzykrotnie: w roku 1979, gdy władze komunistyczne w Polsce nie zgodziły się, aby przewodniczył uroczystościom Stanisławowskie w Krakowie; w roku 1992, na czterechsetlecie konsekracji i w Roku Jubileuszowym 2000.
Kościół i przyległe hospicjum służy jako centralne miejsce duszpasterstwa polskiego w Rzymie. Od roku 1948 do 2003 przy Kościele istniał Centralny Ośrodek Duszpasterstwa Emigracyjnego i Polonijnego.
styczeń 2014 (data umieszczenia artykułu)
listopad 2018 (aktualizacja)
