Madryt
Stolica i największe miasto Hiszpanii położony w środkowej części Półwyspu Iberyjskiego u podnóża gór Sierra de Guadarrama nad rzeką Manzanares.
Madryt jest głównym ośrodkiem kulturalnym i naukowym, oraz najważniejszym ośrodkiem przemysłowym kraju. Znajduje się tutaj główny ośrodek biznesu i handlu międzynarodowego, jeden z największych centrów finansowych Europy i świata oraz największe centrum finansowe Hiszpanii.
- Historia
- Dzisiaj
- Ciekawostki
- Informacje praktyczne
- Refleksje
HISTORIA
Początki Madrytu sięgają czasów panowania Starożytnego Imperium Rzymskiego, jest więc jednym z najstarszych miast na naszym kontynencie. W II wiek p.n.e. założono tutaj pierwszą osadę. Osada rozwijająca się przy fortecy przyczyniła się do powstania miasta.
Pierwsza informacja o mieście, powstałym wokół mauretańskiego zamku Madżrid, pochodzi z czasów kiedy to w 939 roku Madryt został zdobyty przez króla aragońskiego Ramira II, następnie odbity przez Maurów. W 1083 roku przejęty został przez króla kastylijskiego Alfonsa VI. Prawa miejskie uzyskał w roku 1118, a jego centralne położenie w Kastylii sprzyjało wzrostowi znaczenia politycznego. W roku 1561 król Filip II przeniósł stolicę kraju z Toledo do Madrytu. Miasto wkrótce stało się największym ośrodkiem handlowym i gospodarczym kraju. W XVII wieku zostało rozbudowane i unowocześnione. W latach 1851-1864 otrzymało pierwsze połączenie kolejowe z Aranjuez.
Na przełomie XIX i XX Madryt przebudowano rozbierając stare fortyfikacje miejskie, unowocześniono ciągi komunikacyjne. W latach 30-ch ubiegłego stulecia miasto zostało zmodernizowane i odnowione, co było równoznaczne ze znacznym rozrostem i powiększeniem się jego obszaru. Ulice zostały oświetlone, wybudowano też wiele nowych budynków. W drugiej połowie XIX wieku, podjęto prace nad rozbudową północnej części miasta. W roku 1872 na północ od Calle de Alcala wybudowano 28 nowych ulic. Dzielnica ta do dziś nosi nazwę Salamaca i jest uważana za jedną z najładniejszych i najelegantszych części Madrytu oraz jedną z najładniejszych na całym świecie.
W latach 1873-1874 Madryt był stolicą pierwszej Republiki Hiszpańskiej. W czasie hiszpańskiej wojny domowej w latach 1936-1939 Madryt był silnym ośrodkiem republikańskim. Został wtedy poważnie zniszczony. Wojska generała Franco przez dwa i pół roku oblegały miasto i kiedy to 28 marca 1939 roku wdarły się do centrum, wojnę uznano za zakończoną. Po śmierci Franco w 1975 roku do władzy doszły siły demokratyczne. Nastąpiła restauracja monarchii (na tronie zasiadł król Jan Karol). Koniec wojny domowej stał się dla Madrytu początkiem kolejnego okresu odnowy i rozbudowy. Było to możliwe między innymi dzięki temu, że Hiszpania nie brała aktywnego udziału w II wojnie światowej. W latach 1948-1951 gwałtownie wzrosła liczba mieszkańców. Po wstąpieniu Hiszpanii do UE znaczenie Madrytu na arenie światowej znacznie wzrosło.
11 marca 2004 islamscy terroryści przeprowadzili zamach w wagonach należących do podmiejskich linii kolejowych. W eksplozjach bomb zginęło 190 osób (w tym czworo Polaków), a 2057 zostało rannych.
DZISIAJ
Na obszarze 607 km2 mieszka 3,284 mln ludności, natomiast obszar metropolitalny Madrytu skupia miasto Madryt oraz czterdzieści okolicznych gmin i liczy ponad 7 mln mieszkańców i zajmuje 4.609,7 km2 powierzchni. Jest to największa aglomeracja w Hiszpanii i trzecia co do wielkości w Unii Europejskiej po Londynie i Paryżu. Samo miasto dzieli się na dwie części tj: Stary Madryt i Madryt Burboński.
W Madrycie jak przystało na stolicę znajduje się polityczne centrum całej Hiszpanii, siedziba rządu, parlamentu, ministerstw, i innych przedstawicielstw międzynarodowych, jak również jest oficjalną rezydencją króla Hiszpanii. Na płaszczyźnie ekonomicznej Madryt jest czwartym najbogatszym miastem w Europie (po Londynie, Paryżu i Moskwie) oraz trzecim w ramach UE. Jest głównym centrum finansowym i biznesowym Hiszpanii, obecnie 50,1% z ponad 5000 wiodących na świecie firm hiszpańskich generowanych jest przez spółki znajdujące się w Madrycie. Znajduje się na niej m.in.: trzecia co do wielkości giełda w Europie – Bolsa de Madrid, Latibex – giełda przeznaczona wyłącznie dla papierów wartościowych emitentów z Ameryki Łacińskiej oraz kilkanaście największych korporacji na świecie jak: Banco Santander – największy bank w strefie euro, Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, Telefónica, Repsol YPF, Iberia LAE, Endesa czy FCC, które znajdują się m.in. wśród 200 najlepszych spółek według magazynu Forbes.
Madryt jest siedzibą Światowej Organizacji Turystyki, należącej do ONZ. Jest siedzibą sekretariatu generalnego Organizacji Państw Iberoamerykańskich.
Mieszczą się tutaj także instytucje związane z regulacją języka hiszpańskiego w świecie m.in.: Akademia Języka Hiszpańskiego, czy Królewska Akademia Hiszpańska.
Madryt jest najszybciej rozwijającym się miastem w Hiszpanii. W 2003 roku Madryt miał PKB o wartości 79.785.000.000 €, co stanowiło 10% dochodu kraju i zatrudnia 2/3 siły roboczej mieszkańców miasta i aglomeracji. Najważniejszym sektorem gospodarki jest sektor usług, który stanowi 85,09% udziału w gospodarce miasta, w tym sektorze zawierają się usługi finansowych, oraz działalność handlowa. Obecnie ulokowanych jest tu wiele przedsiębiorstw i koncernów na skalę światową, wiele firm przeniosło tu swoje siedziby, głównie z Barcelony. W mieście króluje przemysł maszynowy, elektrotechniczny, włókienniczy i mechaniczny. Prężnie rozwija się przemysł samochodowy, lotniczy, zbrojeniowy, informatyczny, telekomunikacyjny czy poligraficzny a także przemysł materiałów budowlanych i środków transportu. Ważną gałąź stanowi przemysł chemiczny. Istnieją tu też zakłady papiernicze, wydawnictwa i wytwórnie filmowe. Rozwija branża turystyczna. Jest jednym z najczęściej odwiedzanych miast w Europie za Paryżem, Londynem i Rzymem, oraz najczęściej odwiedzanym miastem w Hiszpanii.
Obecnie stolica Hiszpanii, przyciąga wielu imigrantów z całego świata. 83,8% mieszkańców miasta to rodowici Hiszpanie. Najwięcej imigrantów pochodzi z krajów Ameryki Łacińskiej, Europy, Azji, Afryki. Największe grupy imigrantów stanowią: Ekwadorczycy, Marokańczycy, Rumuni, Kolumbijczycy, Peruwiańczycy, Chińczycy czy Mauretańczycy. Istnieją również inne społeczności rezydujący w znacznych ilościach jak: Gwinejczycy, Boliwijczycy, Bułgarzy, Polacy, Filipińczycy.
Madryt jest największym ośrodkiem naukowym Hiszpanii. Znajduje się tu wiele publicznych i prywatnych uczelni wyższych. Niektóre z nich są jednymi z najstarszych na świecie. W mieście działa kilka wyższych uczelni o randze uniwersytetów, najważniejsze z nich to: Universidad Nacional de Educación a Distancia – Uniwersytet Otwarty, Universidad Pontificia Comillas – Uniwersytet Katolicki czy Universidad de Alcalá
Według opublikowanego przez brytyjski magazyn Monocle Madryt znajduje się w dziesiątce miast na świecie pod względem największej jakości życia.
Spośród licznych fiest odbywających się w Madrycie przez cały rok największe znaczenie mają majowe obchody święta patrona miasta: Fiesta de San Isidro. Całe miasto tętni wówczas zabawą, odbywa się mnóstwo koncertów, a co wieczór w Jardines Vistillas gra orkiestra. Zabawa tradycyjnie rozpoczyna się od madryckiego tańca chotis. Fiesta rozpoczyna w Madrycie sezon korridy. Z klubów muzycznych znajdujących się w mieście, szczególną popularnością cieszą się te, w których można posłuchać muzyki flamenco i obejrzeć pokaz tańca.
Madryt ma ponad 40 parków i ogrodów. Na uwagę zasługują zwłaszcza: ogród botaniczny (założony w 1781 roku) i parki położone nad brzegami rzeki Manzanares na zachodzie i w okolicach Prado na wschodzie.
W mieście funkcjonują dwa potężne kluby piłkarskie: Real Madryt i Atlético Madryt. Stadion Atlético, Vicente Calderón, może pomieścić 70 tysięcy widzów, a stadion Realu, Santiago Bernabéu, 80 tysięcy. Oba stadiony posiadają pięć gwiazdek przyznanych przez UEFA. Podobnym statusem w Europie mogą poszczycić się jeszcze trzy inne kluby znajdujące się w Barcelonie, Glasgow i Lizbonie.
Metro madryckie jest jednym z najstarszych systemów metra w Europie. Otwarte zostało w 1919 roku. Dziś jest trzecim w Europie, oraz jednym z największych systemów transportu tego typu na świecie. Posiada 279 stacji i 15 linii, oraz podziemną kolejkę R, będącą integralną częścią madryckiego metra. W 2007 roku miało już łącznie prawie 310 km długości. Ma wiele dogodnych stacji przesiadkowych i połączeń z dworcami autobusowymi, kolejowymi, trzema liniami tramwajowymi tworzącymi całą sieć, oraz z lotniskiem Barajas.
W mieście funkcjonuje ponad 200 linii autobusowych miejskich, obsługiwanych przez tysiące autobusów.
Madryt ma kilkanaście dworców kolejowych, największe z nich to: Madryt Atocha – obsługuje połączenia z południem i wschodem kraju oraz z Portugalią i Francją, oraz Madryt Chamartín, Madryt Príncipe Pío.
Międzynarodowy port lotniczy Madryt-Barajas położony 13 km na północny wschód od centrum Madrytu. W 2010 roku obsłużył prawie 50 mln pasażerów. Port lotniczy Barajas jest największym pracodawcą w Madrycie i całym regionie. Dzięki niemu Madryt plasuje się na 4 miejscu w Europie pod względem liczby przewozów pasażerskich i na 9 miejscu w Europie pod względem liczby przewozów towarowych. Dzięki ekspansji lotnisko jest przystosowane do odprawy 70 mln pasażerów rocznie, zaś terminal T4 o powierzchni 760 000 m2 jest jednym z największych terminali lotniczych na świecie.
20 sierpnia 2008 roku w porcie lotniczym Madryt-Barajas doszło do wypadku samolotu Spanair 5022. W wyniku tej katastrofy zginęły 154 osoby, a 18 zostało ciężko rannych.
CIEKAWOSTKI
Niesamowite wręcz jest przywiązane madrytczyków do tradycji. Dowodem na to jest odbywający się od pięciuset lat w każdą ostatnią niedzielą października w dzielnicy Latina targ bydła. Niedzielna parada odbywa się dla uczczenia umowy zawartej w 1418 roku pomiędzy Stowarzyszeniem Pasterzy, a przedstawicielami rady miejskiej stolicy. Uzgodniono, że pasterze muszą zapłacić 160 maravedies (moneta średniowieczna) za przejście owiec przez miasto. Dzisiaj uczestnicy tej zabawy muszą uiścić opłatę z tą różnicą, że teraz ratusz zwraca im te monety, aby w przyszłym roku ponownie mogli je wykorzystać.
Kuchnia Madrytu odróżnia się od tej z innych regionów Hiszpanii i łączy tradycyjne potrawy z wytrawnymi narodowymi daniami. Typową madrycką potrawą są callos czyli flaki, oraz cocido madrileno – gulasz z grochem, jarzynami, mięsami oraz peklowiną. Podawane jest również besugo al horno, bacalao, chuletones oraz kastylijska zupa z czosnkiem. Lokalnymi madryckimi potrawami są między innymi potrawa z ryb o nazwie Bacalao, oraz ryba w cytrynie besugo al horno. Najlepszym sposobem na poznanie madryckich specjałów kulinarnych jest wędrówka od baru do baru i degustowanie kulinarnych specjalności, co jest starym madryckim zwyczajem. Oczywiście, jedzeniu zwykle towarzyszy hiszpańskie wino oraz piwo. Dużą kulinarną atrakcją Madrytu są wyroby cukiernicze. Turrón i marcepany to słodkości podawane w czasie świąt Bożego Narodzenia. Torrijas i huesos de barquillos spożywa się w czasie Wielkiego Tygodnia Wielkanocnego. Narodowe Święto San Isidro obfituje w barquillos i rosquillos. Zimą mamy okazję do spróbowania bunuelos de viento. Natomiast o każdej porze roku śniadania obfitują w słodkie churros oraz porras.
Hiszpańską specjalnością są tapas – a te najlepiej smakują w barach tapas a takich lokali w Madrycie jest mnóstwo. Tapas to proste przekąski do piwa lub wina, podawane na ciepło lub zimno. Czasem przybierają bardziej skomplikowane formy dań. Przyrządza się je z wykorzystaniem wszystkich możliwych składników: mięs: warzyw, owoców morza itd.
Fiesta jest we krwi każdego Hiszpana a szczególnie widoczne jest to właśnie w Madrycie. Zabawa przypomina karnawał w Rio, trwa bez końca a bawi się dosłownie całe miasto. Praktycznie Madryt nie zasypia nigdy. Fiesty odbywają się tu kilka razy w roku, a najważniejsze z nich to Fiesta de Dos de Mayo (2.05), San Isidro (15.05), La Paloma (15.08) i La Almudena (9.11). Bardzo uroczyście obchodzi się tu Semana Santa, czyli tydzień wielkanocny, kiedy to odbywają się liczne procesje i kościelne uroczystości. Hucznie obchodzony jest też Karnawał i powitanie Nowego Roku. Jest również wiele świąt i uroczystości lokalnych. Wszystkie święta związane są z ulicznymi koncertami, zabawami, pokazami i tańcem. W Madrycie bawią się wszyscy razem, a kiedy nie ma żadnych świąt życiem tętnią bary, kluby i dyskoteki.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Dla turystów odwiedzających miasto korzystne może okazać się kupienie Madrid Card. Umożliwia ona wejście do 40 muzeów włączając Prado Nacional Museum, Thyssen-Bornemisza Museum and Reina Sofia Nacional Museum, zwiedzanie Bernabeu Stadium Tour, Atlético de Madrid Tour, Tour "Las Ventas, oraz zniżki w sklepach, restauracjach, na pokazach flamenko i w wypożyczalniach samochodów. Karta 24 godzinna to koszt 47.00 Eur dla osoby dorosłej, dla dziecka 6-12 lat 34.00 EUR. Występują również karty 48, 72 i 120 godzinne. Pierwsze użycie aktywuje kartę. Można jej użyć przez rok od momentu zakupu.
Kartę kupić można online lub w wielu miejscach w mieście, na lotnisku, w muzeach lub w Centrum Informacji Turystycznej przy Plaza Mayor 27.
Poruszanie się po mieście samochodem zdecydowanie nie jest dobrym pomysłem. Dla samych Madrytczyków to zadanie jest sporym wyzwaniem a dla wielu z nich samochód służy jedynie do wyjazdów poza miasto. Ze względów bezpieczeństwa podczas poruszania się po mieście należy mieć zamknięte okna i zablokowane drzwi. Nie wolno pozostawiać wartościowych przedmiotów na widoku. Zaleca się korzystać z parkingów strzeżonych i monitorowanych. W Madrycie nie ma parkingów typu P+R.
Na ulicach strefy płatnego parkowania zaznaczone są kolorowymi liniami. Niebieskie przerywane linie oznaczają, że można zaparkować, ale należy zapłacić i często ograniczone jest to do 1.5 godziny. Zielone przerywane linie wyznaczają miejsca parkingowe jedynie dla posiadaczy specjalnych zezwoleń. W sobotnie popołudnia i w niedzielę w wielu miejscach obowiązują mniej restrykcyjne zasady parkowania.
Na szczęście w mieście jest wiele podziemnych parkingów. Aby uniknąć sytuacji, że na naszym upatrzonym wcześniej parkingu brakuje jednak miejsca można zarezerwować je wcześniej online na: https://parclick.com/parking-madrid
Wykupienie miejsca na cały dzień upoważnia do dowolnej liczby wjazdów i wyjazdów.
Pierwszą linię metra uruchomiono w 1919 roku. Później systematycznie rozbudowywana. Dzisiaj jest jednym z największych systemów transportu tego typu na świecie. Posiada 279 stacji i 15 linii oraz podziemną kolejkę R, łączącą stacje Opera i Principe Pio. Oczywiście jest najlepszym sposobem na przemieszczanie się po mieście. Podzielona jest na kilka stref: A, B1, B2, B3.
System biletowy jest bardzo skomplikowany i wymaga dobrego wcześniejszego przygotowania. Bilet jednorazowy za 1,50 EUR upoważnia do przejazdu do maksymalnie 5 stacji. Każda następna to koszt 0.10 EUR aż do 2,00 Eur powyżej 9 stacji.
Bilet 10 przejazdowy za 11,20 EUR, lub 12,20 w niektórych strefach lub 18,30 bez ograniczeń stref.
Tourist Season Ticket to bilet 1, 2, 3, 4, 5 lub 7 dniowy. Podzielony jest na strefę A oraz strefę T (zewnętrzną). 1 dzień 8.40 EUR. Dzieci poniżej 11 lat 50% taniej. Dzieci do lat 4 jeżdżą za darmo.
REFLEKSJE
Zabytki wzbudzające ogromny podziw, szerokie bulwary, zadbane parki i ogrody, zachwycające fontanny nadają miastu iście królewski wygląd. Zwracają uwagę elewacje budynków, mimo że pochodzą z różnych epok wszystkie są zadbane i czyste. Sprawiają wrażenie jakby wykonane, czy odnowione zostały w jednym czasie i to całkiem nie dawno. Madryt słuszne można zaliczać do najwspanialszych europejskich stolic. Zimne piwo, lejące się strumieniem wino, orzeźwiająca Sangria, tapas na tysiące sposobów i czarna jak smoła kawa. Wszystko to razem połączone w całonocnej zabawie w rytmie flamenco powoduje, że z ulicznych zakamarków często wydobywają się drażniące nozdrza nieprzyjemne zapachy. Miasto niemal pozbawione jest publicznych toalet, a jedyna taka napotkana na naszej trasie znajdowała się w Parku Retiro.
czerwiec 2013 (data umieszczenia artykułu)
czerwiec 2018 (ostatnia aktualizacja)
