Rzym
Stolica Republiki Włoskiej
Rzym położony jest na siedmiu wzgórzach skupionych nad rzeką Tybr. Jest największym miastem w kraju, stolicą administracyjno-historycznego regionu Lacjum.
- Historia
- Dzisiaj
- Ciekawostki
- Informacje praktyczne
- Refleksje
HISTORIA
Według legendy miasto założone zostało 21 kwietnia 753 roku p.n.e. przez Romulusa na Wzgórzu Palatyńskim. W ciągu kolejnych pięciu stuleci Republika Rzymska zdołała podporządkować sobie obszar całego Półwyspu Apenińskiego. Miasto stworzyło najpotężniejszy organizm państwowy w basenie Morza Śródziemnego, stając się centrum powstałego w I wieku 
p.n.e. Cesarstwa Rzymskiego. W okresie rozkwitu cesarstwa, Rzym zamieszkały był przez ponad pół miliona ludzi. Na początku nowej ery miasto było jednym z największych ośrodków chrześcijaństwa. Po podziale cesarstwa na zachodnie i wschodnie w 395 roku, Rzym przestał być stolicą kraju. Historia starożytnego Rzymu zakończyła się wraz z obaleniem cesarza Romulusa Augustulusa w 476 roku.
Upadek miasta przypieczętowały liczne najazdy Wizygotów, Wandalów i Hunów. W tym okresie umocniła się władza polityczna papieży, stając się w roku 754 stolicą Państwa Kościelnego. Przez kolejne kilkaset lat rozwój miasta hamowały konflikty papieży z cesarzami oraz najazdy Ostrogotów i Longobardów.
Przez następne blisko 14 wieków Italia była sceną kolejnych wojen, podbojów, powstawania i upadku królestw, mniej lub bardziej niezależnych księstw. Znajdowała się pod kuratelą dynastii francuskich, hiszpańskich, austriackich itd. W XV i XVI wieku Rzym stał się obok Florencji i Mediolanu głównym centrum nauki, kultury i sztuki renesansu. Brak w tym okresie dominującego ośrodka władzy stworzył podatny grunt pod powstanie państw-miast 
takich jak Genua, Mediolan, Pawia, Modena, Cremona, Florencja, Siena czy Wenecja. Na przestrzeni wieków różni władcy próbowali zjednoczyć Italię, lecz na początku bez powodzenia. Dopiero w pierwszej połowie XIX wieku dążenia zjednoczeniowe zyskały większą popularność. 17 marca 1861 roku na części ziem Italii proklamowano Królestwo Włoskie, którego królem został Wiktor Emanuel II. Po kolei przyłączano następne obszary. W 1870 roku kończąc proces zjednoczeniowy przyłączono Rzym i Lacjum. Rok później stolicę Królestwa przeniesiono z Florencji do Rzymu.
Włochy brały udział w I i II wojnie światowej. Plebiscyt z 2 czerwca 1946 roku zadecydował o zniesieniu we Włoszech monarchii i ustanowieniu republiki. Ostateczny kształt granic ustaliło porozumienie z 1954 roku podpisane z Jugosławią, dzielące Wolne Terytorium Triestu.
W Rzymie 25 marca 1957 roku podpisano traktat powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą.
DZISIAJ
Liczba mieszkańców Rzymu w granicach administracyjnych miasta to ponad 2,7 mln. Uwzględniając cały obszar miejski, rozciągający się daleko poza granice administracyjne miasta, liczba ta wzrasta do około 3,8 mln. Cała metropolia liczy 4,3 mln mieszkańców.
Jest siedzibą najważniejszych instytucji życia politycznego i gospodarczego. Stanowi drugi po Mediolanie ośrodek finansowy i gospodarczy państwa. Znajduje się tu ważny ośrodek przemysłu samochodowego, elektrotechnicznego, włókienniczego, farmaceutycznego, kosmetycznego, spożywczego oraz filmowego.
W mieście ulokowały swoje siedziby wielkie państwowe firmy włoskie jak Eni, Enel, Telecom Italia, Agip, Alitalia oraz wielu prywatnych i międzynarodowych korporacji. Znajdują się tutaj siedziby banków międzynarodowych i centralnych banków włoskich, m.in. Banca d'Italia czy Banca di Roma. Silnie rozwinięty jest handel antykwaryczny i rzemiosło artystyczne.
Na terenie miasta funkcjonują liczne organizacje międzynarodowe, m.in.: FAO- Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa, FAD- Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, WFP- Światowy Program Żywnościowy czy Kolegium Obrony NATO.
Powstał tu duży węzeł komunikacji lotniczej w skład, którego wchodzą dwa porty lotnicze. Fiumicino im. Leonarda da Vinci, położony 30 km od centrum miasta, oraz Ciampino, obsługujący tanie linie lotnicze. W 2007 roku na lotnisku Fiumicino wprowadzono ulepszenia, dzięki czemu port jest w stanie obsłużyć do 30 startów/lądowań na godzinę. Planuje się kolejne prace, dzięki którym do 2018 roku zwiększy się z 38 mln do 55 mln możliwość obsługi pasażerów .
Rzym jest światowym ośrodkiem turystycznym z niezwykle cennymi zabytkami starożytności i średniowiecza. Znajduje się tutaj jedno z największych skupisk zabytków na świecie. Poważną częścią dochodów, zarówno dla miasta jak i jego mieszkańców stanowią wpływy z obsługi około 15 mln odwiedzających miasto każdego roku turystów. Przyjeżdżają oni podziwiać muzealne zbiory, antyczne ruiny, renesansowe pałace i świątynie, barokowe place i fontanny. Do tego bazyliki i kościoły podzielone na ponad 300 parafii, których wnętrza kryją dzieła największych mistrzów europejskiego malarstwa i rzeźby.
Rzym jest głównym ośrodkiem katolicyzmu i miejscem pielgrzymek katolików z całego świata. Na terenie miasta znajduje się państwo Watykan i wiele instytucji Kościoła katolickiego skupiające ponad 20 tysięcy duchownych. Ciekawostką jest obecność zakonu Kawalerów Maltańskich. Zakon stanowi suwerenne państwo, spełnia wymagania stawiane tego rodzaju podmiotom prawa międzynarodowego i jest oficjalnie uznawany przez rządy 94 krajów świata. Na prawach eksterytorialności należą do niego: Palazzo di Malta (Pałac Maltański) będący siedzibą wielkiego mistrza, Kościół Santa Maria del Priorato wraz z ogrodem, oraz Villa Malta gdzie ulokowano pomieszczenia administracyjne ambasady zakonu.
W mieście prężnie działa kilka szkół wyższych na czele z państwowym uniwersytetem Sapienza (Roma 1), założonym w 1303 roku. Z liczbą około 150 000 studentów jest największym w Europie i drugim na świecie pod względem ilości studiujących. Inne to Tor Vergata (Roma 2), utworzony w roku 1982 i Roma 3 założony w roku 1992 i Instituto Universitario di Scienze Motorie. Najstarsza na świecie założona w 1584 roku Akademia Muzyczna św. Cecylii, Akademia Sztuk Pięknych, oraz papieskie Uniwersytet Gregoriański, Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu, Concervatorio di Musica.
W mieście funkcjonuje metro składające się obecnie z trzech linii. Czerwona A i niebieska B przecinają się na stacji Roma Termini. Zielona linia C obsługuje południowo-zachodnie przedmieścia. Pierwszy odcinek linii B (Termini-Laurentina) zbudowano w 1955 roku. Północne przedłużenie do stacji Rebibbia otwarto w 1990 roku. Linię A pomiędzy Anagnina a Ottaviano otwarto w 1980 roku. Przedłużenie na zachód do Battistini uruchomiono w 2000 roku. W dniu 13 czerwca 2012 oddano pięciokilometrową (4 stacje) linię B1 będąca odnogą linii B od stacji Bologna w kierunku północnym. Pierwszy odcinek linii C oddany został w 2014 roku, kolejny w 2018 roku. Planowana jest dalsza jej rozbudowa. Do 2024 roku ma dotrzeć aż do do stacji Ottaviano z uwagi na planowane Igrzyska olimpijskie.
W październiku odbywa się cyklicznie Rzymski Festiwal Filmowy. Prezentowane filmy walczą o statuetkę Marka Aureliusza. Inne znaczące wydarzenie to Rzymski Festiwal Jazzowy należy do jednych z najciekawszych w Europie. Niezwykle ciekawą imprezą cykliczną jest w La Nottte Bianca, czyli Białą Noc, gdzie całe miasto zapełnione jest artystami, cyrkowcami i muzykami, którzy bezpłatnie prezentują publiczności swoje umiejętności. Na uwagę zasługuje także lipcowy Międzynarodowy Festiwal Muzyki i Kultury Latynoamerykańskiej oraz festiwale muzyczne: majowy May Day i lipcowy Luglio suona bene.
Szczególnym miejscem dla zakochanych jest Ponte Milvio, na którym zawieszono niezliczoną ilość kłódek miłości. Niezliczona tez ilość kluczyków wylądowało w Tybrze. Na moście znajduje się już tyle kłódek, że grozi on zawaleniem, a latarnie uginają się pod ich ciężarem.
Najbardziej znanym w mieście miejscem wypoczynku jest Park Villa Borghese. Do parku prowadzi 18 wejść. Wewnątrz znajduje się kilka muzeów, rzeźby, fontanny i inne budynki zabytkowe. Na terenie parku mieści się ogród zoologiczny, założony w 1911 roku. Inny park 
zajmujący 180 hektarów to Villa Doria Pamphilj. Jest idealnym miejscem dla miłośników joggingu i jazdy na rowerze oraz spacerowiczów z dziećmi. Wśród urokliwych alejek znajdują się zabytkowe budynki, oczka wodne i jeziorka, pełno jest też różnych gatunków fauny i flory. Park Villa Ada Savoia mieści się w zachodniej części miasta, tuż za murami Aureliana zamykającymi centrum. W lecie odbywają się nim koncerty muzyczne, przedstawienia i spektakle teatralne. W parku znajduje się wiele historycznych budynków oraz świątynia Flory. Park ma powierzchnię 160 hektarów. Inne rzymskie parki, to Villa Aldobrandini, Villa Sciarra, Villa Torlonia, Parco dell’Appia Antica o powierzchni 3400 hektarów, Villa Glori, wzgórze i park Oppio, Celio oraz park Scipioni.
Sześciopasmowa Grande Raccordo Anulare, czyli Wielka Obwodnica Rzymu o długości 68,2 km jest autostradą A90. Należy do największych obwodnic miejskich w Europie. Jej budowę rozpoczęto w 1948 roku. Wybudowano łącznie 11 tuneli, z których najdłuższy ma 1150 m długości. Obwodnica posiada 42 zjazdy. Każdego dnia porusza się po niej około 160 000 pojazdów.
CIEKAWOSTKI
Pierwszą na świecie zorganizowaną obronę przed pożarami miał Rzym. Dobrze zorganizowana i wyposażona militia vigilum liczyła około 7000 ludzi podzielonych na 7 kohort (batalionów), rozlokowanych w siedmiu punktach miasta. „Każda kohorta sprawowała pieczę nad dwiema dzielnicami Rzymu.
Tradycyjne włoskie menu składa się z pięciu części, ułożonych w kolejności. Posiłek zaczyna się od antipasto czyli przystawki. Może być to na przykład zupa minestrone (gęsta zupa z mieszanych warzyw), brodo czyli bulion lub makaron z sosami: bolognese, marinara, carbonara czy pesto. Po przystawce przychodzi pora na primo (pierwsze danie), a jest to zwykle pasta lub risotto. Drugie danie, czyli secondo, to potrawa z mięsa, ryb lub drobiu. Sałaty i warzywa figurują w menu jako contorni (dodatki). Po tym jeszcze dolce czyli deser no i wino np. Castelli Romani.
Tym, którzy przy filiżance kawy chcieli by poczuć atmosferę starego Rzymu polecamy Caffe Greco, założoną w 1760 roku. Jest drugą najstarszą we Włoszech. Bywali tu Stendhal, Goethe, Byron, Liszt, H.C. Andersen, Mendelssohn i wielu, wielu innych. Swoje wiersze tworzyli tu Mickiewicz i Słowacki. Do dziś wnętrze kryje wiele wspaniałych pamiątek po słynnych gościach. Kawiarnia mieści się przy Via dei Condotti, 86, w uliczce biegnącej na wprost zejścia z Hiszpańskich Schodów.
Najbardziej luksusowe sklepy i pracownie znanych włoskich projektantów znajdują się przy Via Del Corso i wspaniałej Via Dei Condotti.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Napoje spożywane przy barze na stojąco mają inną cenę niż jeśli usiądziemy przy stoliku. Zapłacimy wtedy parę euro więcej (tavolo), najwięcej dopłacimy siadając w ogródku (terazzo). W restauracjach często do rachunku doliczana jest obowiązkowa dopłata- servizio (opłata za obsługę klienta przez kelnera). W takiej sytuacji nie jesteśmy zobligowani do zostawiania napiwku.
Na ulicach znajdują się fontanelle, dzięki którym możemy zaspokoić pragnienie w każdej chwili. Woda na ogół zdatna jest do picia i bardzo często jej stan jest sprawdzany. Mimo to należy zwrócić uwagę czy znajduje się na nich napis „agua potabile” (woda pitna). Dodatkową przyjemność z korzystania z pośród 2500 fontanienek to fakt, że aż 1500 z nich to małe dzieła sztuki.
System komunikacji miejskiej stanowi kilkadziesiąt linii autobusowych, trzy linie metra podziemnego, kilka linii kolejowych i tramwajowych oraz jedna linia trolejbusowa. Obsługiwane są przez różne firmy, ale prawie wszystkie są częścią zintegrowanego systemu biletowego METREBUS, dzięki któremu na ten sam bilet można podróżować różnymi środkami lokomocji.
BIT - 1,50 EUR jednorazowy ważny 100 minut na wszystkie linie autobusowe oraz jeden przejazd metrem
24 h - 7,00 EUR
48 h - 12,50 EUR
72 h - 18.00 EUR
CIS - 24,00 EUR ważny 7 dni na całym terytorium miasta Rzymu oraz na kolejkę podmiejska.
Dzieci do lat 10 podróżują bezpłatnie.
https://www.tourist-in-rom.com/en/metrebus-rome-tickets-online
Dla podróżujących samochodami nawet tych zahartowanych na ulicach miast Europy dobra rada: nie wjeżdżajcie do centrum miasta. Styl jazdy miejscowych kierowców nie ma nic wspólnego z kodeksem drogowym, do tego fantazja wszechobecnych użytkowników skuterów sprawia, że jazda po mieście nie należy do przyjemności. Dodatkowym utrudnieniem to Zona a Traffico Limitato (ZTL). Są to strefy ograniczonego ruchu dla samochodów osobowych, gdzie wjazd do nich, w godzinach ich funkcjonowania, wymaga posiadania specjalnego pozwolenia wydawanego przez zarząd miasta (niedostępne dla turystów).
Dla miłośników oglądania miasta z poziomu wody zorganizowano rejsy statkiem po Tybrze. Do wyboru są różne trasy, z różną oprawą. Jedna z nich to: Most Sant’Angelo, Most Rinascimento, Most Sykstyński, Wyspa Tyberyńska, Most Sant’Angelo. Rejs trwa 1h 15 minut, a bilet ważny jest 24h. Przystań znajduje się przy moście Aniołów przy Zamku św. Anioła
Dobrym rozwiązaniem dla turysty wzorem innych stolic jest zakup karty Roma Pass. Występują dwie wersje 48 i 72 godzinne. Istnieje szereg udogodnień dla jej posiadacza, n.p. w Koloseum uruchomiono specjalną bramkę wejściową. Obejmuje ona nieodpłatny wstęp do dwóch pierwszych zwiedzanych muzeów państwowych w Rzymie, zniżki do wszystkich kolejnych muzeów państwowych w mieście, bilet na wszystkie środki transportu ATAC (autobusy, tramwaje, trolejbusy, metro, metro naziemne Roma-Pantano, Roma-Lido, Roma-Viterbo w obrębie miasta). Do mapy dołączona jest mapa centrum oraz informator turystyczny o muzeach i bieżących wydarzeniach kulturalnych.
Muzea Watykańskie oraz inne niepaństwowe miejsca turystyczne są wyłączone z udogodnień karty.
REFLEKSJE
Do Rzymu "prowadzą wszystkie drogi", więc i nasze drogi zaprowadziły nas tutaj. Przez wieki docierali tu wybitni artyści, podróżnicy, pisarze oraz zwykli ludzie. Nazywali oni Rzym "Wiecznym Miastem". Bez wątpienia jest jednym z najciekawszych turystycznie i najbardziej romantycznych miejsc na świecie, które jednocześnie budzą szacunek i podziw. Miasto zakochanych nad którymi czuwa amor sprytnie ukryty w słowie Roma czytanym wspak. Rzym zafundował nam wspaniałą pogodę do podziwiania tego wielkiego muzeum pod gołym niebem.
Przekonaliśmy się, że jest to miasto, którego nie można chociaż raz w swoim życiu nie zobaczyć, ale raz to zdecydowanie za mało. Wyjeżdżamy zafascynowani potęgą i chwałą tego miejsca, pięknem zaklętym w budynkach i obrazach, zachwyceni zielonymi parkami, małymi zacisznymi placami, zauroczeni romantycznymi zaułkami i magią, która każe wracać do Miasta Siedmiu Wzgórz.
listopad 2013 (data umieszczenia artykułu)
listopad 2018 (aktualizacja)
