Vaduz
Stolica i drugie co do wielkości miasto Liechtensteinu. Położone jest na prawym brzegu Renu tuż przy granicy ze Szwajcarią.
- Historia
- Dzisiaj
- Ciekawostki
- Informacje praktyczne
- Refleksje
HISTORIA
W wyniku wykopalisk archeologicznych stwierdzono obecność człowieka na tych terenach już 5000 lat p.n.e., a pierwszym zidentyfikowanym narodem byli Celtowie. W 15 roku p.n.e. powstała tu rzymska prowincja Retia. Na przełomie IV i V wieku przybyło tutaj i osiedliło się germańskie plemię Alemanów. W VIII stuleciu Święty cesarz rzymski, Karol Wielki włączył obszar dawnej rzymskiej Retii do Królestwa Franków i utworzył tu hrabstwo. Od X wieku aż do roku 1146 ziemie te należały do leżącej nieopodal, położonej nad jeziorem Bodeńskim Bregencji. W historycznych manuskryptach z tego okresu pojawia się nazwa Faduzes.
W 1342 roku utworzone zostało hrabstwo Vaduz, którego pierwszym władcą został Hartmann I. 50 lat później weszło ono w skład Rzeszy Niemieckiej. W 1434 roku do hrabstwa Vaduz przyłączono hrabstwo Schellenburg.
W wyniku wojny szwabskiej, 12 lutego 1499 roku spalono zamek Vaduz a przyległe tereny splądrowano. W 1507 roku ziemie te przeszły na własność hrabiego Rudolfa von Sulz. W latach 1523-1526 odbudowano zamek. Vaduz otrzymało przywilej organizowania targów.
W 1613 roku Vaduz i Schellenberg zostały zakupione przez hrabiego Kaspara z Hohenems i pozostawały w ich posiadaniu do 1669 roku, kiedy to zostały przejęte przez cesarstwo na poczet spłaty długów.
W XVII wieku rezydująca na stałe w Wiedniu lub Pradze rodzina Liechtensteinów zapragnęła rozszerzyć swoje wpływy i mieć prawo głosu w niemieckim parlamencie, w Reichstagu. Wymogiem jednak było posiadanie własności ziemskich znajdujących się pod panowaniem 
Świętego cesarza rzymskiego. W związku z tym nabyli oni najpierw maleńki Herrschaft, później 18 stycznia 1699 roku Schellenberg oraz 22 lutego 1712 roku Vaduz. Inwestycję tą traktowali oni czysto politycznie i przez ponad 120 lat nikt z tego rodu nawet na chwilę nie pojawił się w tych stronach.
23 stycznia 1719 roku cesarz Karol VI zjednoczył te ziemie i nadał oficjalną nazwę "Księstwo Liechtenstein" włączając je w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W 1804 roku władca austriacki Franciszek I zmuszony został przez Napoleona I do zrzeczenia się tytułu cesarza rzymskiego. W efekcie tego w 1806 roku Liechtenstein został członkiem Związku Reńskiego, znajdującego się pod protektoratem Francji. W 1866 roku wraz z Austrią wystąpił z tego związku i uzyskał tym samym pełną niepodległość. Miasto Vaduz zostało stolicą Lichtensztajnu.
Do zakończenia I wojny światowej Księstwo pozostawało neutralne choć było w ścisłym związku z Austrią. Upadek cesarstwa i dość znaczne zniszczenie austriackiej gospodarki zmusiło ten niewielki kraj do zawarcia w 1923 roku unii celnej i monetarnej z sąsiednią Szwajcarią, zawierając z nią również umowę pocztową.
W 1938 roku również w wyniku upadku cesarstwa (ojciec obecnie panującego księcia), Franciszek Józef II, wraz z żoną Giną von Wilczek (mającą polskie pochodzenie) przenieśli się na stałe do Vaduz ustanawiając tym samym tutaj swoją stałą książęcą siedzibę.
Lichtensztajn bez zniszczeń przetrwał II wojnę światową. W 1949 roku został członkiem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości a w roku 1978 członkiem Rady Europy. Ciekawostką jest, że dopiero w 1984 roku, w wyniku referendum narodowego przyznano prawo wyborcze kobietom.
DZISIAJ
Stolica Księstwa Liechtenstein jest niewielkim miasteczkiem położonym na prawym brzegu Renu u podnóża Alp Retyckich. W obszar Vaduz wchodzi również pięć niewielkich eksklaw na terenie północnego i wschodniego Liechtensteinu zajmujących łączną powierzchnię 17.3 km2. Na tym obszarze, według danych z 2007 roku mieszkało 5109 osób. Gęstość zaludnienia 288 osób na km2.
Mimo niewielkich rozmiarów, (długość całego kraju wynosi 24.6 km, szerokość 12.4 km) Vaduz jest ważnym ośrodkiem kulturalnym, turystycznym i finansowym. Pełni również rolę głównego ośrodka handlowego. Vaduz jest siedzibą wszystkich krajowych urzędów centralnych, m.in. landtagu i rządu; zamek stanowi rezydencję książąt Liechtensteinu. Jest również stolicą archidiecezji kościoła rzymskokatolickiego.
Księstwo Liechtensteinu to jedno z najbogatszych krajów świata. Mówi się tu o raju podatkowym. PKB kraju wynosi 1786 mln USD co w przeliczeniu na jednego mieszkańca daje kwotę 25000 USD. Usługi stanowią 55% dochodu, przemysł 39%, rolnictwo 6%. Znacznych dochodów dostarcza turystyka oraz sprzedaż oryginalnych znaczków pocztowych.
Gospodarka Liechtensteinu jest zróżnicowana, charakterystyczna dla niej jest duża liczba niewielkich firm, choć są takie globalne marki jak np. Hilti. Łączna liczba zarejestrowanych firm waha się w granicach 4000. Przepisy podatkowe pozwoliły na zbudowanie dobrze prosperującej, wysoce 
uprzemysłowioną, wolnorynkową gospodarkę. Działają tu firmy z branży elektronicznej, metalowej, produkujące sprzęt dentystyczny, ceramikę, leki, żywność, instrumenty precyzyjne, sprzęt optyczny. Około 40% siły roboczej pracuje w przemyśle co stawia Lichtensztajn w czołówce krajów wysoce uprzemysłowionych. Bezrobocie praktycznie nie istnieje bo stanowi zaledwie 1%.
Liechtenstein jest jednym z niewielu krajów na świecie wolnym od długów i dzięki udanej gospodarce i zdyscyplinowanemu wykorzystaniu zasobów zamierza pozostać takim w przyszłości.
Lichtensztajn jest nominalną siedzibą wielu zagranicznych przedsiębiorstw i spółek. Niskie podatki od działalności gospodarczej - maksymalnie 20% - i proste zasady rejestrowania działalności gospodarczej zachęciły wiele firm do rejestrowania tutaj swojej działalności na adres skrzynki pocztowej (tzw. letter box companies), przynosi to 30% wpływów do budżetu.
Liechtenstein pozostaje w unii celnej ze Szwajcarią i używa franka szwajcarskiego jako oficjalnej waluty.
CIEKAWOSTKI
W Księstwie Liechtensteinu nie ma miast. Vaduz, stolica księstwa, siedziba parlamentu i rządu, nie ma statusu miasta a jest jedynie jedną z 11 gmin.
Deputowani do parlamentu Lichtensztajnu, wybierani są w wyborach powszechnych organizowanych co 4 lata (obowiązek uczestnictwa w wyborach mają mężczyźni od 25 roku życia).
Władza ustawodawcza należy do księcia i Landtagu. Książę ma prawo veta w stosunku do ustaw uchwalonych przez parlament. Żadna zmiana konstytucji nie może być przeprowadzona bez zgody księcia. Mmonarchia może być zniesiona na drodze referendum.
Władza wykonawcza należy do rządu, składającego się z premiera i 4 ministrów, tzw. radców rządowych, mianowanych przez księcia na wniosek parlamentu.
Vaduz po Bernie i Lublanie jest trzecią europejską stolica mogącą pochwalić się największą liczbą terenów zielonych w stosunku do zajmowanej powierzchni.
Jedną z wizytówek Liechtensteinu są winnice. W kraju działalność prowadzi około 100 winiarzy, w tym czterech pełnoetatowych profesjonalistów. Korzystają oni z dobrych warunków klimatycznych w dolinie Renu i ciepłego wiatru Föhn, który pomaga dojrzewać winogronom rosnącym na południowych górskich zboczach. Najpopularniejsze szczepy winogron to Pinot Noir i Müller-Thurgau.
Weingut des Fürsten von Liechtenstein Fürstliche, to książęca winnica, którą można odwiedzić, (najchętniej przyjmowane są zorganizowane grupy), dowiedzieć się więcej na temat wina z okolicznych upraw i spróbować produkowanych w niej win. Na terenie winnicy znajduje się sklep z winami z całego świata oraz z książęcych winnic z Austrii, gdzie rodzina książęca posiada większość swoich majątków oraz oczywiście z win produkowanych w winnicach Lichtnsztajnu.
W 2009 roku uruchomiono w księstwie mini browar "Liechtensteiner Brauhaus", dzięki któremu po 90 latach oczekiwania Liechtenstein znów może pochwalić się swoją marką piwa. Rok później ruszył kolejny mini browar "Prinzenbräu".
Liechtenstein zajmuje ważne miejsce w filatelistycznym świecie. Znaczki pocztowe emitowane w tym kraju od zawsze były ozdobą kolekcji. Przy głównej ulicy Städtle znajduje się muzeum w którym prezentowane są wszystkie, serie znaczków wydanych od 1912 roku. Wstęp bezpłatny.
Liechtenstein nie posiada armii. Bezpieczeństwo państwu zapewnia Szwajcaria, jednakże w razie potrzeby do wojska może zostać wcielony każdy mężczyzna do 60 roku życia.
W kuchni Lichtensztajnu podstawę stanowią sery i zupy. Do tradycyjnych dań zaliczyć można: "Hafalaab", zupę z szynką lub bekonem i knedlami z mąki kukurydzianej. "Käsknöpfle mit Apfelmus", ciastowaty makaron z roztopionym serem podawany z jabłkowym sosem. "Rösti", smażony grubo tarty ziemniak. "Ribel", danie na bazie mąki kukurydzianej podawane ze szklanką mleka, cacem au lait lub serem, oraz "Tatsch Kratzete", słodki, gęsty naleśnik podawany z kompotem.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Lichtensztajn nie posiada własnego lotniska. Najbliższym międzynarodowym lotniskiem jest oddalone o 120 km lotnisko w Zurychu.
Sieć kolejowa Lichtensztajnu to 9 km torów, znajdujących się pod zarządem kolei austriackich. Dworzec kolejowy Schaan-Vaduz, położony jest około 2 kilometrów od centrum stolicy w miejscowości Schaan .
Dogodny, piętrowy parking znajduje się przy Äulestrasse 72. W weekendy parkowanie bezpłatne.
W budynku informacji turystycznej (Städtle 37) można uzyskać pamiątkowy stempel w kształcie znaczka pocztowego. Koszt 3.00 CHF.
15 sierpnia w dniu święta narodowego Liechtensteinu, odbywają się parady i pokazy sztucznych ogni oraz degustacja wina z książęcych winnic.
REFLEKSJE
Vaduz gdyby nie był stolicą zapewne nie przyciągnął by zbyt wielu turystów. Ale jest stolicą i chociażby z tego względu, że jest stolicą jednego z najbogatszych państw świata warto tu przyjechać. Warto nałożyć drogi aby przekroczyć granicę ze Szwajcarią na rzece Ren. Warto pospacerować ulicą Städtle zamienioną w deptak, pośród licznych rzeźb i instalacji. Nad nim na skale znajduje się zamek, siedziba książęcej rodziny. Choć nie jest dostępny dla zwiedzających to warto się tam wspiąć aby obejrzeć budowlę z bliska a po drodze podziwiać wspaniałą panoramę Vaduz, dolinę Renu, winnice i szwajcarskie Alpy.
czerwiec 2018 (data umieszczenia artykułu)
