ANDORA LA VELLA
Trasa piesza o łącznej długości 2,7 km
początek - Sant Andreu (Kościół św. Andrzeja)
koniec - Sant Esteve (Kościół św Szczepana)
A. Sant Esteve (Kościół św Szczepana)
B. Sant Andreu (Kościół św. Andrzeja)
D. Casa de la Vall (Dom de la Vall)
- Santa Coloma (Kościół św Coloma)
- Sant Vincenc d'Enclar (Kościół św Wincentego Enclar)
- Pont de la Margineda (Most la Margineda)
A. (0.00 km) Sant Esteve
(Kościół św Szczepana)
Kościół parafialny św Szczepana, pierwotnie romański, został zmodyfikowany i rozszerzony kilka razy. Pierwszy dokument o kościele pochodzi z 1079 roku, ale są pewne odniesienia o nim z roku 960. Do dziś pozostała oryginalna pochodząca z XII wieku półkolista apsyda czyli pomieszczenie zamykające prezbiterium.
W ścianie apsydy są dwie podwójne szczeliny okienne doświetlające wnętrze. Sklepienie wykonane jest z pumeksu. Jak na stolicą przystało jest ona największa i najbardziej bogato zdobiona romańskimi rzeźbami w kraju. Kiedyś wszystkie ściany absydy i prezbiterium ozdobione były obrazami, które dziś znajdują się w Narodowym Muzeum Sztuki Katalonii, oraz w prywatnych rękach. Prezentują one najbardziej skomplikowaną serię ikonografii w Księstwie, fragmenty zachowanych obrazów przedstawiają różne sceny z życia Jezusa.
Wewnątrz można podziwiać dwa wysokiej klasy barokowe ołtarze San Juan Bautista (św Jan Chrzciciel) z datą 1707 i Santa Lucia. Ołtarz główny poświęcony patronowi, jak również obraz "Quadro anime je" pochodzą z XVIII wieku.
Do budynku przylega trzypiętrowa wieża dzwonnica. Warto zwrócić uwagę na zachodnie drzwi prowadzące do świątyni.
Godziny otwarcia:
Lipiec - Sierpień
Codziennie 10:00-13:00 i 15:00-19:00
W pozostałych miesiącach roku tylko w czasie mszy.
Wstęp wolny
B. (0.8 km) Sant Andreu
(Kościół św. Andrzeja)
Maleńki romański kościółek z XII wieku. Stoi na planie prostokąta orientowanego na linii wschód - zachód. Sama bryła budowli przeszła wiele zmian na przestrzeni wieków. Składa się z jednej nawy z półkolistą apsydą, bez okna na zewnątrz. Dach zwieńczony dzwonnicą z jednym otworem w którym zamontowano dzwon. Kościół ma dwa wejścia: jedno na ścianie zachodniej w formie portyku czyli ganku, dodane w późniejszym okresie, drugie na południowej ścianie, które zachowało się z okresu budowy świątyni. Wnętrze zdobią współczesne malowidła.
Wewnątrz znajduje się drewniana rzeźba Chrystusa, która wiąże się z cudem jaki miał miejsce na rzece Garonne. Kawałek drewna z którego wykonana jest figura płynął ponoć w górnej jej biegu.
C. (1.6 km) Passeig del Rec del Sola
Brukowane droga prowadząca ponad miastem z zapierającymi dech w piersiach widokami. Początek swój bierze na Col·legi Sant Ermengol i po 2.5 kilometrach łączy się z Tarragona avenue. Wspaniałe miejsce spacerowe zabezpieczone poręczami, wyposażone w drewniane ławki, pięknie oświetlone w nocy.
D. (2.7 km) Casa de la Vall
(Dom de la Vall)
Kamienny ufortyfikowany budynek zbudowany około 1580 roku przez szlachecką rodzinę Busquets, jako dwór z obronną wierzą. Budynek ma kwadratowy plan, piętro, poddasze, trzy galerie, zbudowany jest w stylu typowym dla wiejskich katalońskich rodzin szlacheckich z tamtych czasów.
W 1702 roku został przejęta przez Consejo de la Tierra, czyli Radę Ziemi. Parter budynku z salą sądową zajmuje andorski wymiar sprawiedliwości. Kiedyś mieściły się tutaj stajnie. Piętro to siedziba Rady Generalnej Andory czyli rządu. W głównej sali, która była kiedyś jadalnią, możemy podziwiać XVI wieczne malowidła przedstawiające sceny męki Chrystusa. Na końcu sali znajduje się kaplica pod wezwaniem św Ermengol.
Jest tam również słynna Szafa Siedmiu Kluczy, w której przechowywane są najważniejsze dokumenty księstwa. Otworzyć ją można można za pomocą siedmiu kluczy tylko w obecności radnych ze wszystkich siedmiu parafii.
Od starej jadalni można przejść do kuchni, która była tutaj również w tych czasach, gdy sesje Rady trwały dłużej niż jeden dzień. Radni zostawali na noc w pokojach urządzonych na poddaszu. Drzwi domu zdobią herby rodziny Busquets oraz Andory.
W ogrodzie znajduje się gołębnik w formie wieży, chrzcielnica, oraz Creu de Terme, czyli duży kamienny krzyż na szczycie filaru, (typowe dla tego regionu) i współczesne pamiątkowe rzeźby.
Godziny otwarcia:
Maj - Październik, wtorek - sobota, 10:00-14:00 i 15:00-18:00
niedziele i święta, 10:00-14:00
Listopad - Kwiecień, wtorek - sobota 10:00-14:00 i 15:00-18:00
święta 10:00-14:00
niedziela - poniedziałek nieczynne
Wstęp wolny
Santa Coloma
Będąc w Andora la Vella nie można pominąć kilku ciekawych miejsc, które znajdują się w dzielnicy Santa Coloma.
- Santa Coloma (Kościół św Coloma)
Ten przedromański budynek zbudowany w IX i X wieku jednym z najstarszych w Księstwie. Wymieniany był już w akcie konsekracji katedry La Seu d'Urgell. Posiada prostokątną nawę z drewnianym sufitem, z czworokątną absydą z kolebkowym sklepieniem.
Okrągła 18 metrowa dzwonnica została dobudowana w XII wieku i jest jednym z nielicznych przykładów tego typu w Pirenejach. W tym okresie poddano restrukturyzacji drzwi wejściowe i dobudwano ganek przy ścianie południowej. Budynek został ozdobiony XII wiecznymi romańskimi muralami czyli malowidłami ściennymi wykonanymi przez mistrza Santa Coloma. Obrazy te usunięto podczas remontu w 1930 roku.
Przechowywane były w Muzeum Kultury w Berlinie, a w 2007 roku wróciły do kraju. Część z pozostałych wtedy w świątyni malowideł zostały ukryte za barokowym retabulum. W czasie kolejnego remontu zostały odkryte i dziś możemy je oglądać. Są to Agnus Dei towarzyszyło dwóch aniołów i geometryczna dekoracja oprawy łuku.
Wewnątrz znajduje sie romańska drewniana figura Matki Bożej Nieustającej Pomocy z przełomu XII i XIII wieku, oraz barokowy ołtarz z 1721 roku poświęcony patronowi kościoła.
Na zewnątrz, przed kościołem na środku placu zajmowanego dawniej przez cmentarz, stoi żelazny krzyż z XIII wieku.
Przed kościołem znajduje się źródełko z którego można się napić, mówi się że wypicie tej wody ma zbawienny wpływ na nasze ciało.
Zabytkowy kościół, był nominowany do listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w dniu 22 lutego 1999 w kategorii kultury, ale niestety nie znalazł się na tej liście do dzisiaj.
Godziny otwarcia:
Lipiec - Sierpień,
codziennie 10:00-20:00
Wstęp wolny
- Sant Vincenc d'Enclar
(Kościół św Wincentego Enclar)
Średniowieczny kompleks Roc d'Enclar położony jest na wzgórzu około 150 m ponad Santa Coloma. Dostać się tam można tylko pieszo. Kościół stanowił część tego kompleksu. Z pewnością został zbudowany na przełomie VIII i IX wieku, i jest najstarszym w Księstwie. Dla kultu wykorzystywany był do XIX wieku, później popadł w ruinę.
Odkrył swój pierwotny wygląd po restauracji w 1980 roku. Nawa tej archaicznej świątyni zbudowana jest na na planie prostokąta bez otworów okiennych, orientowana na wschód. Apsyda doświetlona jest z pomocą dwu pojedynczych okien. Do budynku do jego południowej sciany przylega niezbyt wysoka dzwonnica, dekorowana na szczycie siedmioma maleńkimi okienkami.
Kościół stoi na fundamentach poprzedniego budynku, którego pozostałości wciąż są widoczne. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się pozostałości piwnicy służącej do przechowywania kukurydzy lub wina, oraz wydrążone w skale 22 grobowce z IX i X wieku i 14 innych datowanych na XI i XII wiek.
Budowla ta była częścią ufortyfikowanego kompleksu budynków. Lokalizacja przy wejściu do doliny miała ogromne znaczenie obronne pomiędzy IX i XII wiekiem. Hrabiowie z Urgell zmuszeni byli do kontrolowania tego szlaku prowadzącego z górnej części kraju i przeciwstawiania się ekspansji na południe podejmowanych przez hrabiów Foix w wyniku ich konfliktów z biskupami Urgell. W latach 1278 i 1288 doszło do podpisania umów między dwoma panami. W drugim z tych dokumentów hrabia Foix zobowiązuje się do przerwania budowy twierdzy w tym i zburzenia tego co już zostało wykonane.
Umowa ta w dużym stopniu wyjaśnia stan dzisiejszy tego obiektu. Fundamenty pomieszczeń mieszkalnych i zamku zachowały się do dzisiaj i zostały zabezpieczone podczas wykopalisk archeologicznych. W czasie tych prac znaleziono pozostałości ceramiki z okresu rzymskiego, a także z okresu wczesnego chrześcijaństwa.
- Pont de la Margineda (Most la Margineda)
Most znajduje się przy drodze, która prowadzi ze stolicy od Sant Julia de Loria. Spina brzegi największej w kraju rzeki Valira. Zbudowany został w XII wieku wzdłuz starego szlaku, jest najlepiej zachowanym i największym tego typu mostem w Andorze. Ma 33 metry długości i 9,2 m. wysokości. Jest to jeden z niewielu romańskich mostów w Księstwie i nadal pozostaje niemal w idealnym stanie.
maj 2013 (data umieszczenia artykułu)
grudzień 2017 (aktualizacja)
