Paryż
Paryż jest stolicą i największą aglomeracją Francji, oraz czwartym największym skupiskiem ludności w Europie.
Paryż to miasto miłości, stolica mody, sztuki, kultury. Miasto pełne wspaniałych zabytków, muzeów, romantycznych zaułków, wypielęgnowanych parków i ogrodów. Miasto nowoczesnych rozwiązań architektonicznych, eksponujących przepych i elegancję.
- Historia
- Dzisiaj
- Ciekawostki
- Informacje praktyczne
- Refleksje
HISTORIA
Paryż był pierwotnie osadą celtycką. Oni to w III wieku p.n.e. zasiedlili małą wyspę Île de la Cité na Sekwanie. Dzisiaj w tym miejscu jest Palais de Justice oraz katedra Notre-Dame. W 52 roku p.n.e. przybyli tu Rzymianie. Miejsce to znane było wówczas pod nazwą Lutetia Parisiorum, gdzie Lutetia oznacza podmokłe miejsce. Niedługo później miasto zaczęło się rozwijać na lewym brzegu Sekwany (dzisiejsza Dzielnica Łacińska). Przez cały okres starożytności Paryż był mało znaczącą osadą i pozostawał w cieniu takich miast jak Lyon czy Bordeaux.
Rzymianie władali miastem aż do 508 roku, kiedy to Chlodwig I, król Franków uczynił je swoją stolicą. Najazdy Wikingów w VIII wieku zmusiły mieszkańców do postawienia fortecy. Mimo to 28 marca 845 roku miasto zostało złupione. Słabość karolińskich królów Francji doprowadziła do wzrostu potęgi książąt Paryża.
W XI wieku na prawym brzegu rzeki miasto zostało znacząco rozbudowane. W XII i XIII wieku, a zwłaszcza za rządów Filipa II nastąpił jeszcze szybszy jego rozwój. Powstała forteca Luwr, oraz ważniejsze paryskie kościoły, w tym katedra Notre Dame. Powstał wtedy uniwersytet Sorbona. Miasto przeżywało okres rozwoju jako ośrodek handlu oraz centrum naukowe. Passa ta została przerwana przez epidemię Czarnej Śmierci oraz Wojnę Stuletnią.
Po wyparciu Anglików, za panowania Walezjuszy, nastąpił bujny rozkwit kulturalny Paryża. Franciszek I słynny mecenas sztuki rozbudował Luwr i sprowadził do Paryża wielu artystów. W II połowie XVI wieku zaostrzył się konflikt między katolikami i hugenotami, co doprowadziło do rzezi zwanej Nocą św. Bartłomieja. W rezultacie wojen religijnych tron objął Henryk IV, pierwszy z dynastii Burbonów.
Burbonowie kontynuowali rozbudowę miasta, stawiając wiele znaczących budynków. Powstawały nowe dzielnice. Rozwój Paryża nie został zahamowany mimo przeniesienia, przez Ludwika XIV, siedziby królewskiej do pobliskiego Wersalu. Rozwijał się przemysł. Wyburzono mury miejskie a na ich miejscu powstały tzw. Wielkie Bulwary. W połowie XVII wieku Paryż miał już około pół miliona mieszkańców. Za panowania Ludwika XV w 1722 roku utworzono straż pożarną, a w 1738 roku pierwszy urząd pocztowy. Miasto stało się wielkim ośrodkiem kulturalnym i intelektualnym.
14 lipca 1789 roku wybuchła rewolucja francuska, którą zapoczątkowało zdobycie paryskiego więzienia Bastylii. W jej następstwie stracono króla Ludwika XVI i powołano republikę. Później Paryż był sceną kolejnych przewrotów. Pozostał stolicą Francji w okresie rządów Napoleona Bonaparte i restauracji Burbonów. Za panowania Ludwika Filipa nastąpił kolejny gwałtowny rozwój miasta, jak i całej Francji, przeżywającej wtedy prawdziwą rewolucję przemysłową. Okres monarchii lipcowej był też czasem wielkiego rozkwitu kulturalnego. W Paryżu żyli i tworzyli wielcy poeci, pisarze i artyści okresu romantyzmu.
Paryskie demonstracje w 1848 roku rozpoczęły Wiosnę Ludów, które doprowadziły do powstania II Republiki. Po dojściu do władzy Napoleona III i ogłoszeniu II Cesarstwa rozpoczęto wielką przebudowę Paryża, nadzorowaną przez Georges'a Haussmanna. Obecny wygląd centrum miasta jest w dużej mierze efektem tych działań. Monumentalne budynki miały świadczyć o znaczeniu Paryża, aspirującego do miana "stolicy świata".
W roku 1870 wybuchła wojna francusko-pruska. Po klęsce pod Sedanem proklamowano III Republikę. Podczas długotrwałego oblężenia przez wojska pruskie miasto doznało największych zniszczeń w swojej całej nowożytnej historii. Stolica Francji skapitulowała 28 stycznia 1871 roku. Niedługo potem, 18 marca wybuchła Komuna Paryska.
W czasie I wojny światowej wojska niemieckie zostały odparte, zanim podeszły pod Paryż. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta. W 1931 roku liczba mieszkańców Paryża sięgnęła blisko 2,9 miliona.
Podczas II wojny światowej w 1940 roku Wehrmachtowi udało się praktycznie bez walki zająć miasto. Okupacja zakończyła się wyzwoleniem w roku 1944.
DZISIAJ
Paryż leży nad Sekwaną (La Seine) w centrum tzw. Basenu Paryskiego. Do II wojny światowej uznawany był za kulturalną stolicę świata, tu powstały nowe prądy w sztuce, jak impresjonizm, kubizm i fowizm, a później dadaizm i surrealizm. Do dziś pozostał ważnym ośrodkiem życia intelektualnego i artystycznego, pozostaje światową stolicę mody i sztuki. Dzięki znanym na całym świecie licznym zabytkom jest również światowym centrum turystyki.
Aglomeracja Paryża zajmuje ok. 0,5% powierzchni kraju. Na tej powierzchni mieszka ponad 12 milionów mieszkańców, co stanowi ok 20% wszystkich obywateli Francji.
Brzegi Sekwany w Paryżu spina 35 mostów. Najstarszy z nich Pont Neuf pochodzi z lat 1578-1607, a najnowszy Pont Charles de Gaulle oddano do użytku w 1995 roku. W 1991 roku nadbrzeża Sekwany wraz z jej otoczeniem zaczynając od mostu Iéna na moście Sully kończąc zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Znajduje się tu około 150 muzeów i ponad 400 galerii sztuki, nie licząc tych organizowanych wprost na ulicach i placach w mieście. Zawsze stąd emanuje sztuka, wszędzie słychać muzykę. Stale odbywają się tu jakieś imprezy, plenerowe happeningi, koncerty, festiwale, wystawy, targi czy prezentacje artystyczne. Jest miastem przyjaznym dla fotografów, każdego dnia odbywa się tu dziesiątki profesjonalnych sesji zdjęciowych. Paryż bardzo często wykorzystywany jest tez jako tło dla realizacji wielkich produkcji filmowych, na czele ze słynnym filmem „Zakochany Paryż” będący zbiorem 18 krótkich historii opowiedzianych przez 18 reżyserów z całego świata.
Słynne na cały świat są stoiska bukinistów ulokowane wzdłuż bulwarów nad Sekwaną. Pierwsi bukiniści pojawili się w Paryżu na początku XVII wieku, po otwarciu Pont-Neuf. Jednak z rozkazu króla byli oni stamtąd regularnie wyrzucani. Codziennie wieczorem musieli zabierać pudła z książkami. Na organizację regularnych stoisk zezwolono dopiero w 1891 roku. Przez lata ukształtował się tematyczny podział i tak: na prawym brzegu - bulwar Megisserie (stare zdjęcia, komiksy, literatura); bulwar Gesvres (historia, kino); bulwar l'Hotel de Ville (kryminały i książki fantastyczne). Na lewym brzegu - bulwar des Grands-Augustins (płyty, karty, gazety, literatura); bulwar Saint-Michel (książki, ryciny); bulwar Tournelle (książki fantastyczne i kryminały).
Każdego roku władze miast organizują nad Sekwaną sztuczną plażę, przywożąc kilka tysięcy ton piasku. Powstaje w ten sposób namiastka nadmorskiego kurortu dostępnego za darmo dla tych, którzy musieli pozostać w mieście. Kąpiel w wodzie ze względu na zanieczyszczenie i duży ruch statków jest wzbroniona.
Miasto jest wielkim ośrodkiem przemysłowym skupiającym ok 1 % krajowego przemysłu. Jest jednym z trzech największych centrów finansowych Europy. Stanowi centrum polityczne, ekonomiczne i kulturalne kraju. Pochwalić się może licznymi muzeami z najwspanialszymi dziełami sztuki, słynnymi uczelniami oraz instytucjami o znaczeniu międzynarodowym, jak UNESCO czy OECD (dawne EWG)
Od 1 stycznia 1860 roku utrzymuje się podział Paryża na 20 ponumerowanych dzielnic, a ich numeracja biegnie spiralnie od środka, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Powierzchnia miasta wynosi 10 540 ha. Oś miasta stanowi dolina Sekwany, która dzieli Paryż na część północną Rive Droite oraz południową Rive Gauche. Miasto ma układ koncentryczny z rozchodzącymi się gwiaździście bulwarami. Otaczają go trzy pierścienie obwodnic: Bulwar Peryferyjny, który biegnie szlakiem XIX-wiecznych fortyfikacji wokół Paryża, autostrada A86 na bliskich przedmieściach oraz Francilienne (droga krajowa N104) w większej odległości od miasta. Aglomeracja jest połączona z resztą kraju 8 rozchodzącymi się promieniście autostradami. Gęsta sieć dróg wewnątrz aglomeracji liczy ok 2000 km.
Paryż wyróżnia się też wspaniałą historią sztuki kulinarnej, oraz cieszy się opinią jednego z najatrakcyjniejszych dla smakoszy miast świata. Nie tylko ślimaki i żabie udka, ale również ostrygi, foie gras (gęsia wątróbka), boeuf bourguignon (befsztyk tatarski), coq au vin i sole meuniere, a na deser tarty, mus czekoladowy, ile flottante i wiele innych dań uznawanych jest za smakołyki.
W mieście działa wiele renomowanych uniwersytetów, cztery szkoły wyższe i instytuty badawcze. W 1968 roku w wyniku reformy szkolnictwa Université de Paris-Sorbonne została podzielona na trzynaście autonomicznych uniwersytetów.
Podstawowym elementem dobrze rozwiniętej sieci transportu publicznego jest jedna z najstarszych na świecie Chemin de Fer Métropolitain czyli Metropolitalna kolej żelazna, która została otwarta w 1900 roku z okazji Exposition universelle. Dziś Metro ma 380 stacji i 16 linii o łącznej długości 222,6 km. Jest szóstym na świecie i drugim w Europie (po moskiewskim) pod względem liczby przewożonych pasażerów. Posiada też więcej linii i stacji niż metro w Londynie czy Berlinie. Dziennie z jego usług korzysta 4,5 mln osób. W 2004 roku przewiozło 1,336 miliarda pasażerów. Châtelet-Les Halles jest największą stacją metra na świecie, obsługuje obecnie około miliard pasażerów rocznie.
Transport na dalsze odległości zapewnia kolej miejska RER. Liczy ona obecnie 5 linii, a jej łączna długość wynosi 571 km.
Ofertę RER uzupełnia kolejowy transport podmiejski sieci Transilien. Kilkanaście linii zapewnia połączenia odległych przedmieść z głównymi dworcami kolejowymi Paryża.
W chwili obecnej w eksploatacji pozostają cztery linie tramwajowe. Planuje się także budowę 5 kolejnych linii. Całość ma liczyć docelowo około 75 km. Sieć transportu szynowego uzupełnia ponad 300 linii autobusowych obsługiwanych przez około 4000 pojazdów.
Dodatkowym środkiem transportu w Paryżu, wykorzystywanym przez turystów są Batobusy, czyli statki kursujące po Sekwanie. Zatrzymują się one w następujących przystaniach: wieża Eiffla, Musée d'Orsay, Saint-Germain-des-Prés, katedra Notre-Dame, Hotel de Ville, Luwr, Jardins des Plantes i Pola Elizejskie.
Doskonałą alternatywą dla transportu publicznego jest wypożyczalnia rowerów Velib. 20.000 rowerów w 1800 zautomatyzowanych punktach rozmieszczonych 300 metrów od siebie. Za pierwsze 30 minut korzystania z roweru tradycyjnego nie pobiera się żadnej opłaty, natomiast z roweru elektrycznego 1.00 EUR. Całodzienny bilet to koszt 5.00 EUR, tygodniowy 15.00 EUR. 30% rowerów to pojazdy elektryczne. Aby zarejestrować się do systemu należy mieć min. 150 EUR na koncie.
https://www.velib-metropole.fr
Paryż jest głównym węzłem komunikacji kolejowej we Francji. Pociągi państwowego przewoźnika SNCF oraz innych przewoźników europejskich zapewniają połączenia z praktycznie każdym większym miastem kraju oraz wieloma miastami za granicą, min Londynem, Amsterdamem, Berlinem, Rzymem czy Madrytem. Pociągi dalekobieżne, w tym (TGV) oraz regionalne odjeżdżają z sześciu głównych dworców kolejowych: Gare du Nord, Gare Montparnasse, Gare de l'Est, Gare de Lyon, Gare d'Austerlitz i Gare Saint-Lazare.
Z trzech głównych portów lotniczych obsługujących Paryż skorzystało w roku 2005 ponad 78 mln pasażerów oraz przeładowano 2,11 mln ton towarów. Najważniejszym lotniskiem jest port lotniczy im. Charles'a de Gaulle'a posiadający osiem terminali. Jest on drugim po Heatrow największym portem lotniczym w Europie. Najnowocześniejszy terminal 2 za pomocą ruchomych schodów i chodników ma dostęp do linii miejskiej kolejki oraz TGV. Po rozbudowie lotniska autostrada A1 znalazła się w jego obrębie. Imponujące wrażenie szczególnie dla podróżujących samochodami robią pasy startowe, które zostały nadbudowane nad nią. Na południe od miasta znajduje się port lotniczy Orly, wykorzystywany głównie dla połączeń w ruchu krajowym oraz do południowej Europy i północnej Afryki. Trzeci port lotniczy jest zlokalizowany w pobliżu miejscowości Beauvais wykorzystywany jest przez loty czarterowe oraz tanie linie lotnicze.
Na przedmieściach miasta zorganizowano Disneyland otwarty 12 kwietnia 1992 roku. Zajmuje powierzchnie 83 hektarów i uważany jest za największy park rozrywki w Europie. Kilkanaście milionów odwiedzających każdego roku wnosi pokaźną sumę do budżetu kraju. Bawić się można w 2 parkach tematycznych: Disneyland Park oraz Walt Disney Studios
W 1900 roku zorganizowano tu drugie nowożytne igrzyska olimpijskie, w 1924 roku ósme.
Rocznie miasto odwiedza około 30 milionów turystów ze wszystkich kontynentów.
CIEKAWOSTKI
Paryż ma "swoją" chorobę nazwaną syndromem paryskim. Po raz pierwszy wspomniał o tym tygodnik naukowy "Nervure", opisując, że każdego roku kilkuosobowa grupa Japończyków musi poddawać się terapii z powodu szoku wywołanego Paryżem. Szok jest wynikiem rozczarowania.
Według analizy Włoskiej Izby Turystyki najcenniejszym zabytkiem Europy jest Wieża Eiffla, a jej wartość uwzględniając możliwość generowania zysków oszacowano na 544 biliony USD.
Podczas Wystawy Światowej w 1937 roku Polacy zdobyli złote medale między innymi za stworzenie nowoczesnej aerodynamicznej lokomotywy PKP Pm36 i za rzeźbę króla Bolesława Chrobrego.
Również dla kultury polskiej Paryż zajmuje miejsce szczególne, zwłaszcza dla twórczości w XIX wieku. To tu swoje dzieła tworzył Fryderyk Chopin i Cyprian Kamil Norwid, a Adam Mickiewicz bezpośrednio do "paryskiego bruku" odnosi się w epilogu Pana Tadeusza. Okres romantyzmu był szczególnie bogaty w twórczość i działalność artystów polskich w okresie po Powstaniu listopadowym. Miasto było wówczas centrum tzw. Wielkiej Emigracji. 24 listopada 1838 roku nastąpiło podpisanie aktu fundacji, a 24 marca 1839 roku miało miejsce uroczyste otwarcie Biblioteki Polskiej, która jest najstarszą polską biblioteką za granicą, przechowującą ponad 100 tys. woluminów z zakresu polskiej historii i kultury. Ośrodek ten odgrywał i odgrywa znaczącą rolę w międzypaństwowych kontaktach kulturalnych. Po 1945 roku Paryż był miastem, gdzie przebywało i tworzyło wielu wybitnych polskich. Wiązało się to głównie z Instytutem Kultury Polskiej i jego czołowym wydawnictwem "Kultura", którego naczelnym redaktorem był Jerzy Giedroyć.
Dom św. Kazimierza (fr. Oeuvre De Saint Casimir) – instytucja założona w 1846 roku przez polskich emigrantów z inicjatywy księżnej Anny Sapieżanki, służyła pomocą polskim weteranom, sierotom i ubogim. Dom był finansowany ze składek polskich rodzin szlacheckich, jak również ze spadków i darowizn. Od 1860 roku aż do chwili obecnej zajmuje trzypiętrowy budynek wraz z oficynami i rozległym ogrodem przy 119, rue du Chevaleret. To w tym Domu mieszkał i zmarł poeta Cyprian Kamil Norwid oraz piosenkarka Wiera Gran. Od początków Domem i jego pensjonariuszami opiekowały się siostry zakonne z Polski ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia zwane szarytkami. Domem zarządza natomiast stowarzyszenie "Dar Św. Kazimierza". Obecnie siostry prowadzą opiekę na osobami starszymi, a jedno skrzydło budynku udostępniają przyjezdnym pod wynajem pokoi.
Osobny rozdział tworzy rodzina Curie, która jest ewenementem wśród światowych geniuszy i wiedzie prym w rankingu laureatów nagrody Nobla: otrzymali ją Maria (dwukrotnie!), jej mąż Piotr, córka Irena i zięciowie: Frédéric oraz Henry (jako dyrektor UNICEF).
INFORMACJE PRAKTYCZNE
W pierwszą niedzielę każdego miesiąca wstęp do większości muzeów i zabytków jest bezpłatny, jednak wówczas ustawiają się do nich ogromne kolejki. Mieszkańcom Unii Europejskiej poniżej 26 roku życia, a także obywatelom pozostałych krajów świata poniżej 18 lat, przysługuje bezpłatny wstęp do większości obiektów turystycznych Paryża (za okazaniem dowodu tożsamości przy kasie biletowej). Do najważniejszych atrakcji turystycznych, które wspomniane osoby mogą zwiedzić za darmo należą muzea: Louvre, Orsay, Centre Pompidou, muzeum wojskowe w Hôtel des Invalides, Musee National de l’Orangerie oraz Łuk Triumfalny, Notre-Dame (wejście do katedry oraz na wieżę), Conciergerie, Panteon, Sainte-Chapelle, pałac w Fontainebleau i Wersal.
Dla turystów przygotowano bardzo atrakcyjną ofertę a jest nią Paris Pass. Upoważnia on min. do wejścia do ponad 60 muzeów z możliwością ominięcia kolejki, używania wszystkich rodzajów transportu publicznego, skorzystania ze zniżek w sklepach i restauracjach. Paris Pass występuje w wersjach: 2, 3, 4 i 6 dniowej.
Dla turystów przygotowano wiele możliwości zakupu różnego rodzaju biletów na środki komunikacji miejskiej, jak również w połączeniu z bezpłatnym lub mniej płatnym wejściem do różnego rodzaju obiektów. Polecam dobrze przygotować się do wyjazdu i porządnie zaplanować swój pobyt, co pozwoli zaoszczędzić niepotrzebnie wydanych pieniędzy. Zależy czy podróżujecie z dziećmi i w jakim są wieku, czy macie miej, czy też więcej niż 26 lat, co chcecie zobaczyć, gdzie wejść, z której strefy będziecie dojeżdżać do centrum i czy będzie to w tygodniu czy też w czasie weekendu, no i oczywiście na jak długo planujecie swój pobyt. Na początku kręci się od tego trochę w głowie ale wysiłek na pewno zostanie wynagrodzony.
www.transilien.com - bardzo pomocna strona do planowania kosztów przejazdów.
Dla tych, którzy wybierają się do Paryża samochodem muszą pamiętać, że jest on zawsze zakorkowany. Przed wjazdem do miasta należy się upewnić, że mamy wystarczającą ilość paliwa w zbiorniku i sprawną chłodnicę. Znalezienie darmowego miejsca graniczy z cudem. Do tego samochody na parkingach przepychają się i jest to powszechnie akceptowalne. Jeżeli jakieś auto nie mieści się na miejscu to swoim zderzakiem lekko popycha sąsiadujące samochody żeby zrobić sobie miejsce. Jeżeli chcesz wyjechać samochodem musisz się po prostu rozepchać.
Do znalezienia bezpiecznego podziemnego parkingu pomocna może być strona www.parisfranceparking.com
Batobus Pass w wersji 1,2 dniowej lub rocznej można nabyć na każdym przystanku i pozwala na nielimitowaną ilość kursów. Przystanki: Eiffel Tower, Musée d'Orsay, St-Germain-des-Prés, Notre Dame, Hôtel-de-Ville, Jardin des Plantes, Louvre, Champs-Elysées.
Łodzie w zależności od pory roku kursują co 20-25 min.
Bilet jednodniowy normalny - 17.00 EUR, do lat 15 - 8.00 EUR, dzieci do 3 roku życia podróżują za darmo.
Rejsy po Sekwanie organizuje bateaux-mouches. Przy Pont de l’Alma można rozpocząć trwający godzinny wycieczkowy rejs. Przy porcie zorganizowany jest darmowy parking dla klientów. Bilet normalny - 14.00 EUR, 4-12 lat - 6.00 EUR, do 4 lat bez opłaty. Istnieje również możliwość zjedzenia posiłku w czasie trwania rejsu, ceny do 140 EUR od osoby.
Prawie wszystkie restauracje oferują dwa rodzaje menu:
A la carte - Droższa opcja, która pozwala nam na wybór dowolnych dań, przystawek i deserów.
Le menu - Jest to zestaw o z góry określonej cenie, każdego dnia możemy wybierać spośród kilku przystawek, zup, dań głównych i deserów. Napoje nie są zwykle w liczone w cenę takiego zestawu.
Na wieżę warto kupić bilet online, oszczędzi to stania w kolejce.
https://www.musement.com/en/v3/paris/v/eiffel-tower-1?gclid=CIvnpbzY08kCFUn4wgod-IUFsg&gclsrc=aw.ds
REFLEKSJE
Paryż dzięki swojemu urokowi, wąskim uliczkom, kafejkom na ulicy i wszędzie obecnej muzyce niezaprzeczalnie kojarzy się z miastem zakochanych. Niewątpliwą wizytówką są jego wypielęgnowane zabytki. Wieża Eifla, Luwr czy Bazylika Sacre Care rozsławiają jego imię na cały świat. Wspaniałe panoramy miasta zapierają dech w piersiach, ale gdy spojrzymy bliżej... na każdym kroku napotykamy okaleczonych i eksponujących swoje kalectwo żebrzących ludzi, cyganów próbujących wcisnąć nam coś do ręki czy nachalnych często czarnoskórych sprzedawców pamiątek. Na stacjach metra rezydują ekstremalnie brudni żyjący tam bezdomni. Do tej wstydliwej listy dodać należy jeszcze zalegające na chodnikach psie kupy. Może i jest romantycznie ale z całą pewnością nie tam gdzie chodzą turyści. Pomijając wszystko to co nie dodaje chwały temu miastu, Paryż bez wątpienia jest miejscem, które nie wystarczy odwiedzić raz. Wrócimy tutaj jeszcze aby poszukać innego - tego z wyobraźni Paryża, mając nadzieję na lepszą pogodę.
grudzień 2015 (data umieszczenia artykułu)
sierpień 2018 (aktualizacja)