BRATYSŁAWA
Trasa piesza o łącznej długości 4.8 km
początek - Hviezdoslavovo námestie (Plac Hviezdoslava)
koniec - Letný arcibiskupský palác (Letni Pałac Arcybiskupi)
A. Hviezdoslavovo námestie (Plac Hviezdoslava)
- Slovenská filharmónia (Filharmonia Słowacka)
B. Slovenské národné múzeum (Słowackie Muzeum Narodowe)
C. Slovenská Národná Galéria (Galeria Narodowa Słowacji)
- Múzeum hodín – Dom u dobrého pastiera (Muzeum Zegarów - Dom u Dobrego Pasterza)
D. Bratislavský Hrad (Zamek Bratysławski)
E. Katedrála svätého Martina (Katedra św. Marcina)
- Galéria mesta Bratislava (Galeria Miasta Bratysławy)
F. Primaciálny palác (Pałac Prymasowski)
G. Hlavné námestie (Plac Główny)
- Stará Radnica (Stary Ratusz)
- Kostol a kláštor klarisiek (Kościół i Klasztor Klarysek)
H. Michalská brána (Brama Michalska)
- Trinitársky kostol (Kościół Trynitarzy)
I. Prezidentský palác lub Grasalkovičov palác (Pałac Prezydencki)
J. Letný arcibiskupský palác (Letni Pałac Arcybiskupi)
A.(0.0 km) Hviezdoslavovo námestie
(Plac Hviezdoslava)
Jest to jeden z najbardziej znanych placów w Bratysławie. Istniał już za czasów Królestwa Węgier od 1000 roku. Zbudowano tu wiele średniowiecznych domów. Do najbardziej znanych budynków należał jednak klasztor do którego szlachta chętnie posyłała swoje córki w celu edukacji.
Pod koniec XX wieku dzisiejszy plac przypominał mały park miejski. Po przebudowie stał się miejską promenadą. Jest miejscem wielu wydarzeń kulturalnych ale i politycznych. 24 lutego 2005 roku prezydent USA George W. Bush w towarzystwie prezydenta Rosji Władimira Putina wygłosił tutaj publiczne przemówienie.
Najbardziej znanymi obiektami na placu jest stara siedziba Słowackiego Teatru Narodowego i Radisson Blu Carlton Hotel, w którym gościł miedzy innymi Albert Einstein czy Alfred Nobel, a także ambasady niemiecka i amerykańska. Znajduje się tutaj wiele barów i restauracji. Idąc wzdłuż deptaka można natknąć się m.in. na pomnik L'udovita Stura - wielkiego reformatora języka słowackiego w XIX wieku, pisarza, historyka i językoznawcy. Zastąpił on pomnik Marii Teresy, wysadzony w 1919 roku przez słowackich nacjonalistów.
- Historická budova Slovenského
národného divadla
(Stary budynek Słowackiego
Teatru Narodowego)
Budynek stoi na wschodnim krańcu placu. Dzisiejszy budynek zbudowany został w miejscu wcześniejszego, pochodzącego z 1776 roku budynku teatru miejskiego. Obecny zbudowany i zaprojektowany został w stylu eklektycznym przez architektów Ferdinanda Fellnera i Hermanna Helmera i jest jednym z wielu dzieł teatralnych tej pary. Zaprojektowali oni oni między innymi teatry w Sofi, Budapeszcie, Brnie, Karlovych Varach, Zurychu, czy Berlinie. Uroczyste otwarcie miało miejsce 22 września 1886 roku. Budowa pochłonęła 670 tysięcy dolarów. Widownia mogła pomieścić 611 widzów a jego wnętrza oświetlało 800 lamp gazowych. Uwagę zwraca bogata fasada z ryzalitową lodżią, którą wieńczy grupa rzeźbiarska z posągiem muzy komedii Talii w centrum.
Od 1920 roku był siedzibą Słowackiego Teatru Narodowego. Po przeprowadzeniu się Teatru Narodowego do nowej siedziby od 1955 roku odbywają się tutaj przedstawienia opery i baletu.
W budynku znajduje się pomnik Attila József Ferenca Liszta.
Przed teatrem stoi fontanna wykonana Ganimedesa w 1880 roku. Przedstawia porwanie pięknego chłopca przez Zeusa przedstawionego pod postacią orła. Jest to dzieło V. Tilgnera wykonane na zamówione miejskiej kasy oszczędności.
- Socha Pavla Orszegha Hviezdoslava
(Pomnik Pawła Orszega Hviezdoslava)
Ponad naturalnych rozmiarów pomnik Pavla Országha ps. Hviezdoslav czyli Gwiazdosława. Uważany jest za najważniejszego słowackiego poetę. Był również dramatopisarzem, tłumaczem, i przez krótki czas członkiem parlamentu Czechosłowacji. Początkowo czytał i pisał po węgiersku. Na studiach w Kieżmarku i Preszowie po raz pierwszy zetknął się z literaturą słowacką. Wtedy zaczął pisać po słowacku w odpowiedzi na postępującą "madziaryzację". Był przedstawicielem nurtu postmodernistycznego. Pod koniec życia utrzymywał się wyłącznie z pisarstwa. Tłumaczył na słowacki utwory Szekspira, Puszkina, Goethego oraz polskich poetów Mickiewicza i Słowackiego.
Mieszkając w Námestovie często odwiedzał uzdrowisko w Słonej Wodzie (miejscowości położonej u stóp Babiej Góry). Jego imieniem nazwano Gajówkę na Równi (Gajówka Hviezdoslava) pod Babią Górą, gdzie mieści się obecnie jego muzeum.
- Slovenská filharmónia
(Filharmonia Słowacka)
W niedalekim sąsiedztwie placu przy ulicy Mostowej znajduje się siedziba założonej w 1949 roku słowackiej filharmonii. Odbywa się tutaj wiele europejskich festiwali muzycznych takich jak Pražská jar, Pražská jeseň, Bratislavské hudobné slávnosti, Wiener Festwochen, Brucknerfest Linz, Carinthischer Sommer, Berliner Festtage, Festival de Strasbourg, Warszawska Jesień, Athens Festival, czy Maggio Musicale Fiorentino.
W ramach swoich zagranicznych koncertów orkiestra filharmonii wystąpiła w niemal wszystkich europejskich krajach, a ponadto Japonii oraz w USA. Filharmonia Słowacka realizowała nagrania dla rozgłośni radiowych, stacji telewizyjnych oraz dla wytwórni płytowych.
W czerwcu 2010 Filharmonia Słowacka miała jubileuszowe dziesiąte już koncertowe tourne po Japonii.
B.(0.5 km) Slovenské národné múzeum
(Słowackie Muzeum Narodowe)
Najważniejsza instytucja koncentrująca się na badaniach naukowych i edukacji kulturalnej w szeroko pojętej dziedzinie muzeologii na Słowacji. W budynku tym obecnie mieści się Dyrekcja Muzeum Narodowego skupiająca 10 muzeów w Bratysławie i kilkadziesiąt innych w całym kraju.
- Prírodovedné múzeum (Muzeum Przyrodnicze)
Zajmuje pomieszczenia na drugim i trzecim piętrze. Skupia się ono na badaniach naukowych, dokumentacji i prezentacji różnorodności przyrody ożywionej i nieożywionej. Kolekcja zawiera około 2,5 mln obiektów i plasuje się wśród największych europejskich muzeów tego typu.
Godziny otwarcia:
Codziennie 9:00-17:00
Poniedziałek nieczynne
Ceny biletów:
Dorośli – 4.00 EUR
Ulgowy – 2.00 EUR
Rodzinny 1+2 – 6,00 EUR
Rodzinny 2+3 – 9,00 EUR
Do 6 lat wstęp wolny
C.(0.8 km) Slovenská Národná Galéria
(Galeria Narodowa Słowacji)
Galeria została założona 29 listopada 1949 roku. Składa się z kompleksu budynków. Początkowo zajmowała cztery skrzydła barokowej rezydencji dawnej policji zwanej Koszarami Wodnymi (Vodné kasárne) zaadoptowanymi w latach 1950-55. W 1970 roku rozbudowano galerię, dodając do pałacu halę wybudowaną w stylu modernistycznym. W 1990 roku poprzez przejęcie sąsiedniego Pałacu Esterháziego (Esterházyho palác) po raz kolejny galeria rozszerzyła swoją przestrzeń wystawienniczą.
Galeria koncentruje się na badaniach, ochronie i prezentacji dziedzictwa kulturowego ze wszystkich kierunków artystycznych, zwłaszcza malarstwa, rzeźby, rysunku i grafiki. W 1960 roku gromadzi dzieła sztuki użytkowej i sztuki przemysłowej. Od 1965 roku, dzieła sztuki naiwnej, scenografii i fotografii artystycznej. Od 1986 roku dzieła związane z architekturą. Słowacka Galeria oferuje najbardziej unikatową kolekcje sztuki, którą można na Słowacji znaleźć. Cały zbiór składa się z około 55 000 obiektów. Dzisiaj, oprócz szerokiej kolekcji stałej, galeria oferuje liczne wystawy sezonowe i imprezy kulturalne.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek nieczynne
Wtorek, środa, piątek, sobota, niedziela 10:00-18:00
Czwartek 12:00-20:00
W 2016 roku wstęp wolny
- Múzeum hodín
– Dom u dobrého pastiera
(Muzeum Zegarów
- Dom u Dobrego Pasterza)
Dom Dobrego Pasterza został zbudowany na bardzo małej działce w latach 1760-65. Należy do małego klejnotu architektury mieszczańskiej Europy Środkowej, jest unikalnym przykładem małej architektury rokoko. Działka jest tak wąska, że każdy z czterech pięter ma tylko jeden pokój. Ciekawostką są malowane ślepe okna od strony wschodniej.
Wystawa w muzeum dokumentuje historię zegarmistrzostwa od końca XVII do końca XIX wieku. Gromadzi unikalną kolekcję zegarów przenośnych, biurkowych i ściennych, budzików i kieszonkowych. Większość eksponatów podpisanych jest przez mistrzów zegarmistrzostwa w Bratysławie.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek nieczynne
Wtorek - piątek 10:00-17:00
Sobota – niedziela 11:00-18:00
Ceny biletów:
Dorośli – 2.30 EUR
Dzieci do 14 lat, studenci - 1.50 EUR
Rodzinny – 4.60 EUR
www.visitbratislava.com/sk/miesta/muzeum-hodin-dom-u-dobreho-pastiera
D.(1.8 km) Bratislavský Hrad
(Zamek Bratysławski)
Zamecké schody prowadzą na wzgórze przez Bramę Zygmunta, która jest fragmentem dawnych fortyfikacji zamkowych. Bratislavský hrad z czterema wieżyczkami w narożach usytuowany jest na wyrastającym, wysokim na 85 m wzgórzu nad Dunajem.
Nim powstał w tym miejscu dzisiejszy zamek, na bratysławskim wzgórzu jako pierwsi pojawili się tutaj celtowie. Pierwsza wzmianka o romańskiej, warownej budowli pochodzi z X wieku i mówi o arpadowskim zamku, siedziby królów węgierskich z dynastii Arpadów. Pozostałości tej najstarszej budowli odnaleźć dzisiaj można we fragmentach największej z zamkowych wież. Zamek z kamienia, w XV wieku za sprawą Zygmunt Luksemburczyk, spodziewającego się ataku czeskich husytów przebudowany został w fortecę obronną. Dobudowano do niego również czteroskrzydłowy pałac z najgrubszym wówczas w Europie murem sięgającym 7,5 m. W wieku XVI przebudowano go w stylu renesansowym, a sto lat później w stylu barokowym. Dodano nowe bastiony z bramami. Za rządów Marii Teresy Habsburg, królowej Czech i Węgier, stał się siedzibą księcia Alberta cieszyńskiego. Ona też była największą inicjatorką przebudowy zamku. W 1784 roku zamek oddano Kościołowi katolickiemu na potrzeby powstałej tu szkoły. W 1802 roku obiekt przejęło wojsko organizując tu koszary. W 1811 roku zamek uległ zniszczeniu w trakcie pożaru wznieconego przez wojska napoleońskie. Inne źródła podają, że byli to pijani żołnierze austriaccy. Po ty na wiele lat został opuszczony i systematycznie niszczał. Odbudowano go dopiero po II wojnie światowej w latach 1954-68.
Tutaj w 1968 roku podpisano ustawę o utworzeniu federacji, a w 1992 roku tuż przed rozpadem Czechosłowacji podpisano tu pierwszą konstytucję słowacką. W następnych latach rezydowały w nim władze nowego państwa. Po wyprowadzeniu się ich do nowo wybudowanych obiektów twierdzę przeznaczono na cele muzealne i reprezentacyjne. Na zamku znajdują się dwie kolekcje muzealne, skarbiec, winiarnia oraz punkt widokowy na szczycie Wieży Koronacyjnej - większej i grubszej od trzech pozostałych. Obiektem zarządza Slovenskie narodne muzeum (Słowackie Muzeum Narodowe). W zbiorach stałych muzeum znajdują się zbiory mebli, broni, obrazów, zegarów, monet, medali; jest też kopia słynnej Wenus z Vestonic - figurki bóstwa płodności z okresu Państwa Wielkomorawskiego.
Godziny otwarcia:
Codziennie 10:00-18:00
Poniedziałek nieczynne
Ceny biletów:
Dorośli – 7.00 EUR
Ulgowy – 4.00 EUR
Rodzinny 1+2 10.00 EUR
Rodzinny 2+3 17.00 EUR
Wstęp na wieżę – 2.00 EUR
W każdą pierwszą niedzielę miesiąca wstęp do galerii i muzeum jest bezpłatny.
www.snm.sk/?historicke-muzeum-uvodna-stranka
E.(2.6 km) Katedrála svätého Martina
(Katedra św. Marcina)
Trójnawowa świątynia, wzniesiono na przełomie XIII i XIV wieku. Jest największym i najważniejszy kościołem w stolicy. Uroczysta konsekracja miała miejsce w 1452 roku. W ciągu kolejnych wieków obiekt był przebudowywany. Dzisiejszy wygląd to efekt XIX-wiecznych prac rekonstrukcyjnych. Zmieniono wtedy wnętrza na bardziej surowe oraz wyburzono prezbiterium uznając je za zbyt małe.
Najbardziej charakterystycznym elementem kościoła jest wysoka na 85 metrów wieża, będąca w przeszłości częścią średniowiecznych murów miejskich Bratysławy. Po pożarze barokowego zwieńczenia wieży w 1833 roku dodano strzelisty hełm ze złoconą repliką słynnej Korony św. Stefana z przekrzywionym krzyżem na górze. Ma ona 1 metr wysokości i waży 300 kg.
Po zajęciu Węgier przez wojska tureckie Bratysława pełniła funkcję stolicy Królestwa, a katedra została kościołem koronacyjnym królów węgierskich. Od 1563 do 1830 odbyło się tutaj 11 koronacji królów i 8 królowych (m.in. Marii Teresy). Ostatnim koronowanym monarchą był Ferdynand I Habsburg zwany Dobrotliwym.
W XIX wieku przy katedrze działało towarzystwo muzyczne oraz orkiestra, której dyrygentem był Franciszek Liszt. Pomnik tego artysty znajduje się na południowej ścianie kościoła.
Wnętrze świątyni w głównej mierze jest neogotyckie, choć niewiele pozostało z oryginalnego wyposażenia. Na uwagę zasługują piękne sieciowe i gwieździste sklepienia. Wewnątrz jest sporo cennych zabytków: gotycka chrzcielnica, późnogotycka monstrancja, kielichy mszalne z XV-XVI wieku, barokowy ołtarz z postacią patrona świątyni i żebraka, a także monumentalna, pierwsza tego rodzaju wykonana w Europie Środkowej, grupa rzeźb św. Marcina.
Najstarsza kaplica - św. Józefa - pochodzi z początku XIII wieku, jeszcze ze świątyni romańskiej. Gotyckie kaplice to św. Anny z XV wieku w której znajduje się ołtarz przedstawiający scenę Ukrzyżowania. Bardzo ciekawa jest również kaplica, w której została pochowana Zofia Bawarska, królowa Czech i Węgier. W XVIII wieku powstała barokowa kaplica pod wezwaniem św. Jana Jałmużnika. Bogatą dekorację ścian i stropu dopełnia barokowy ołtarz ze srebrną trumną, kryjącą szczątki świętego. Pod kaplicą znajduje się krypta, w której pochowano czterech prymasów Węgier.
W kaplicy św. Anny znajduje się wejście do katakumb, w których pochowano m.in. członków arystokratycznej rodziny Pálffy.
Szczególnie cenny jest brązowy posag patrona, świętego Marcina, wyrzeźbiony przez Donnera. Stoi on w południowo-wschodnim kącie nawy głównej. Przedstawia wiotkiego młodzieńca na koniu oraz muskularnego, prawie nagiego żebraka. W przeszłości znajdował się w głównym ołtarzu - obecny pochodzi z 1864 roku.
Witraże znajdujące się w oknach pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek – Piątek latem 09:00-11:30 13:00-18:00
zimą 09:00-11:30 13:00 16:00
Sobota – 09:00-11:30 (Zazwyczaj po południu odbywają się śluby i wtedy
zwiedzanie katedry nie jest możliwe)
Niedziela - 13:30-16:30
Wstęp wolny
- Universitas Istropolitana
Początki Universitas Istropolitana sięgają roku 1465, kiedy to na życzenie króla Węgier Macieja Korwina papież Paweł II rozpoczął działania w celu utworzenia jedynej (choć nie pierwszej) szkoły wyższej na Węgrzech. W roku 1467 zmarł bogaty bratysławski mieszczanin Gmaitl, którego budynki wraz z wyposażeniem przeszły na własność króla. Wówczas Maciej Korwin zadecydował, że użyje ich jako budynków akademickich i ulokował powstający uniwersytet właśnie w Bratysławie. Dwa lata później ruszyły zajęcia na czterech fakultetach: teologicznym, prawniczym, medycznym i filozoficznym. Początkowo nauczyciele akademiccy pochodzili z Uniwersytetu Wiedeńskiego, później zaś także z Włoch i z Polski. Po zajęciu przez Macieja Korwina Wiednia w 1485 roku i śmierci Georga von Schönberg nastąpił stopniowy upadek uniwersytetu. Definitywnie został zamknięty około 1491 roku, po śmierci Macieja Korwina, który uniwersytet finansował.
Dziś budynki są siedzibą Wydziału Teatralnego Wyższej Szkoły Sztuk Scenicznych i jest jednym z siedmiu pomników słowackiego dziedzictwa narodowego (Národná kultúrna pamiatka, NKP) w Bratysławie.
W głębi ulicy Venturskiej, po jej wschodniej stronie mieści się barokowo-klasycystyczny pałac de Pauliho, mieszczący Bibliotekę Uniwersytecką, a niegdyś parlament węgierski. W pałacu tym jeden koncert dał sześcioletni Mozart. Na ścianach budynku znajduje się tablica, która informuje, że w zbiorach biblioteki znajdują się bezcenne muzułmańskie rękopisy wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.
- Galéria mesta Bratislava
(Galeria Miasta Bratysławy)
Galeria powstała w 1961 roku i jest drugą co do wielkości słowacką galerią tego typu. Galeria zajmuje dwa budynki: Pałac Pálffy (Pálffyho palác) mieszczący się przy ulicy Panskej 19 oraz Pałac Mirbacha (Mirbachov palác) przy ulicy Františkánske nám. 11. Wystawy organizowane są również w Pałacu Prymasowskim.
W XVIII wieku budynek przy ulicy Panskej nabył hrabia Janos Palffy, filantrop, mecenas i kolekcjoner sztuki. Do upadku monarchii austro-węgierskiej miejsce to służyło głównie do celów rozrywkowych. Po gruntownym remoncie w 1987 roku budynek został przekazany Galerii Miasta Bratysławy. Stała ekspozycja zawiera zbiory środkowoeuropejskiego malarstwa i rzeźby z lat 1800-1918, gotyckie malowidła i rzeźby oraz bardzo bogate zbiory celtyckich monet i przedmiotów służących do ich wyrobu. Galeria organizuje również wystawy czasowe. Zbiory galerii zawierają około 35 000 dzieł sztuki.
Godziny otwarcia:
Codziennie 11:00-18:00
Poniedziałek nieczynne
Wstęp wolny
- Čumil
Autorem rzeźby przedstawiającej kanalarza wychylającego się z otwartego włazu kanalizacyjnego jest Viktor Hulík. Čumil powstał jako część większego projektu rewitalizacji centrum Bratysławy. Zamontowano go 26 lipca 1997 roku i od razu stał się jednym z najchętniej fotografowanych pomników Bratysławy i obowiązkowym punktem na trasie każdego turysty. Jak twierdzi sam autor, Čumil niczego nie symbolizuje, nie jest to nikt kiedykolwiek żyjący, nie odnosi się do żadnych wydarzeń. Ten dobry duch miasta emanuje humorem i poczciwością, wywołuje radość i uśmiech na twarzach przechodniów. Dopiero później powstała historia obiecująca szczęście w zamian za pogłaskanie Čumila po głowie.
Dwukrotnie rzeźba uczestniczyła w kolizjach drogowych. Od 1999 roku oznaczona została specjalnie przygotowanym znakiem drogowym. Zawiera wizerunek Gapia oraz napis „MAN AT WORK” (człowiek w pracy).
W centrum miast znajduje się jeszcze osiem innych rzeźb tego autora: paparazzi czający się za rogiem z aparatem fotograficznym, oparty o ławkę, napoleoński żołnierz, jest też pomnik Schöne Náci czyli Pięknego Ignaca stojącego w eleganckim fraku przed ulubioną kawiarnią. Jest to autentyczna postać człowieka, który zmarł w 1967 roku. Nie miał on grosza przy duszy, chodził po ulicach miasta, uśmiechał się i wszystkich pozdrawiał.
F.(3.1 km) Primaciálny palác
(Pałac Prymasowski)
W tym miejscu już od XIV wieku znajdowała siedziba biskupia. Później rezydowali tu węgierscy prymasi. Obecny pałac wybudowano w stylu klasycystycznym w latach 1778–81 dla potrzeb prymasa Węgier i arcybiskupa Esztergomu Józsefa Batthyányego według projektu architekta Melchiora Hefele.
Różową fasadę potężnej czteroskrzydłowej i trójkondygnacyjnej budowli wieńczy trójkątny tympanon z okazałym złoconym herbem arcybiskupa na szczycie. Przykryty jest kardynalskim kapeluszem olbrzymich rozmiarów. Pałac słynie z pełnych przepychu wnętrz: klatki schodowej oraz udostępnionych do zwiedzania reprezentacyjnych sal na pierwszej kondygnacji.
W Sali Lustrzanej, zdobionej amfiladą złoceń i tapetowanych adamaszkiem w 1805 roku Francuzi w obecności Napoleona i Austriacy, których reprezentował cesarz Franciszek II podpisali pokój w Preszburgu (bo tak wtedy nazywała się Bratysława). Odbyło się to po przegranej przez koalicję austriako-rosyjską bitwie pod Austerlitz po której Austria wycofała się z wojny.
Odbywały się tutaj czasem także sesje węgierskiego sejmu, który w I połowie XIX wieku miał siedzibę w niedalekim budynku Uniwersytetu. W 1848 roku cesarz Ferdynand I Habsburg podpisał tutaj dokument sankcjonujący powstanie pierwszego samodzielnego węgierskiego rządu.
W 1903 budynek odkupiło miasto. Podczas prac remontowych znaleziono w skrytce w ścianie prawdziwy skarb. Sześć nieznanych gobelinów, opisujących legendę Hero i Leander. Wykonano je w angielskiej manufakturze Mortlake w 1632 roku. Projektantem był Francis Clyna (prawdopodobnie z udziałem Rubensa i van Dycka). Wykonała je grupa tkaczy flamandzkich Philipa de Maechta.
Obecnie w pomieszczeniach budynku znajdują się eksponaty Galerii Miasta Bratysławy, tj. gobeliny angielskie i obrazy. Można także oglądać bogato zdobione sale, dzieła sztuki, meble i przedmioty z XVIII i XIX wieku. Pałac jest również siedzibą starosty miasta stołecznego Bratysławy.
G.(3.4 km) Hlavné námestie (Plac Główny)
Reprezentacyjny plac miasta otoczony jest zabytkowymi budynkami. Obok budynku Starego Ratusza znajduje się secesyjny palác Roland z 1906 roku, który w przeszłości był siedzibą węgierskiego banku. Inny to neobarokowy Paluďaiov palác z 1880 roku, wybudowany przez handlarza winami Franciszka Palugyaya oraz rokokowy Aponiho palác z malowniczym dziedzińcem, tworzący kompleks zabudowań ratuszowych, w którym zorganizowane zostało Muzeum vinohradnickie (Muzeum Winiarstwa) z 200-letnimi drewnianymi prasami do winogron na malowniczym dziedzińcu. Kolejne to Miestodržiteľský palác, mieszczący dziś ważne biura rządowe i w północnej pierzei rynku, najmniejszy rokokowy pałac w Bratysławie, Kutscherfeldov palác z 1762 roku, wybudowany przez zarządcę cesarskich majątków Leopolda von Kutcherfelda, w którym w 1847 roku mieszkał słynny rosyjski pianista, kompozytor i dyrygent Anton G. Rubinstein. Obecnie swoją siedzibę ma tutaj ambasada francuska. Kolejnym wartym uwagi domem jest Pałac Jesenáka wzniesiony na rogu Rynku i ulicy Sedlárskiej.
W centrum placu stoi żeźbiona w beżowym piaskowcu Rolandova fontána lub Maximiliánova fontána z XVI wieku. Jedna nazwa upamiętnia cesarza Maksymiliana, druga legendarnego rycerza Rollanda. Jest to najstarszy i najpiękniejszy obiekt tego typu w Bratysławie. Podstawę fontanny tworzy okrągły zbiornik wody o średnicy 9 m. Powyżej mieści się nieco mniejszy, z którego wyrasta kilku metrowy słup zwieńczony kamienną figurą rycerza w renesansowej zbroi. Legenda głosi, że cesarz Maksymilian II kazał wybudować ją w 1572 roku po pożarze, jaki wybuchł w czasie jego koronacji a pierwotnie służyła jako studnia.
Przy rynku mieszczą się również trzy ambasady: francuska, grecka oraz japońska.
Od końca XX wieku odbywają się tutaj liczne imprezy, występy, pokazy filmów, koncerty i przedstawienia. W grudniu odbywa się tu Staromestské Vianočné Trhy czyli Jarmark Bożonarodzeniowy.
Na Placu Głównym stoi ławeczka a na niej brązowy posąg żołnierza. Ukryty za napoleońskim pierogiem przysłuchuje się rozmowom turystów.
- Stará Radnica (Stary Ratusz)
Jest najbardziej niezwykłą budowlą na placu. Jest jednym z najstarszych budynków w stolicy oraz najstarszym ratuszem w kraju. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1370 roku. Stanowi malowniczy zlepek kilku stylów architektonicznych. Jego najstarszą częścią jest narożna wieża z końca XIII wieku. Ratusz powstał z dwóch osobnych budynków. Jakubov dom (Dom Jakuba) połączono z Powerov dom (Domem Pawera), wybudowanym w 1422 roku. W połowie XV wieku powstała brama wjazdowa z gotyckim sklepieniem oraz kaplicą na górze. Można się przez nią dostać na wewnętrzny renesansowy dziedziniec z arkadami. W XVI wieku Rada Miejska zakupiła sąsiadujący z ratuszem Ungerov dom (Dom Ungera). Później dobudowano salę sądową z malowidłem Sądu Ostatecznego na stropie. W XIX wieku do całego kompleksu dołączono rokokowy Apponyiho palác (Pałac Apponyiego), wybudowany w latach 1761–62. Od strony pl. Primaciálnego, widać neogotyckie skrzydło wybudowane w 1912 roku, pokryte barwną ceramiczną dachówką.
Wieża ratuszowa po kilku przebudowach zyskała barokowy wygląd. Zamontowano na niej kuranta, który o pełnych godzinach wygrywa znane melodie. Pamiątką po bombardowaniu przez wojska napoleońskie jest kula armatnia tkwiąca w murze obok gotyckiego okienka w dolnej części wieży ratuszowej.
Ratusz był używany od XV do XIX wieku. W tym czasie wykorzystywano go czasem także jako więzienie, mennicę, miejsce handlu i świętowania, a także arsenał i archiwum.
Obecnie budynek zajmuje założone w 1868 roku Múzeum mesta Bratislavy (Muzeum Miasta Bratysławy). Muzeum prezentujące przede wszystkim wspaniałe wnętrza. Przedstawia dzieje Bratysławy od czasów najdawniejszych, poprzez średniowiecze i epokę nowożytną, aż do dzisiaj. Znajduje się tutaj ogromna kolekcja tarcz strzelniczych z XVII-XIX wieku. Jedną z ciekawostek jest kula armatnia wystrzelona przez wojska Napoleona podczas ostrzału miasta z Petrzalki.
Wejście - na dziedzińcu wewnętrznym.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek nieczynne
Wtorek – Piątek 10:00-17:00
Sobota – Niedziela 11:00-18:00
Ceny biletów:
Dorośli – 5.00 EUR
Ulgowy – 2.00 EUR
Rodzinny – 10.00 EUR
Františkánskie námestie
Od północy do Hlavnego námestie przylega mniejsze Františkánskie námestie, które przechodzi w uliczkę o tej samej nazwie.
- Kostel Nejsvětějšího Spasitele (Kościół św Zbawiciela)
Kościół należy obecnie do Zakonu Jezuitów. Zbudowany został w pierwszej połowie XVII wieku. Sytuacja związana z rosnącą liczbą protestantów narodowości niemieckiej w Bratysławie w latach 1636-38 spowodowała konieczność budowy protestanckiej kaplicy dla potrzeb wiernych. Zgodnie z rozporządzeniem kościoła ewangelickiego budowa musiała spełniać rygorystyczne kryteria. Przede wszystkim nie nie zezwalały one na zbudowanie wieży a prezbiterium musiało być częścią planu głównego budynku. Wierni nie długo cieszyli się swoją świątynią bo w 1672 roku, po stłumieniu protestanckiego spisku z dniem 1 stycznia następnego roku budynek przekazano Jezuitom. Świątynię przebudowano wówczas wewnątrz a na elewacji pojawiło się godło Zakonu. Na dachu prezbiterium dodano Sanctus, w którym umieszczono trzy dzwony (żaden z nich nie przetrwał do naszych czasów a dziś znajduje się tu tylko jeden o wadze 135 kg, odlany w 1846 roku w Bratysławie.
W 1722 roku dodano nowy ołtarz główny, który istniał aż do XIX wieku.
W 1773 roku świątynia została odebrana zakonnikom aby zorganizować w niej węgierski sąd. Zwrócona została Jeziutom w 1855 roku. W latach pięćdziesiątych XX wieku decyzją władz państwa został im ponownie odebrana i przekazana pod administrację księży diecezjalnych. Stał się wtedy filią kościoła parafii św Marcina. Na ostateczny powrót Jezuitów trzeba było czekać aż do roku 1989.
Do świątyni prowadzą wspaniałe bogato profilowane, podwójne drzwi. Są unikatowym przykładem sztuki rzeźbiarskiej w pierwszej połowy XVII wieku. Bardzo oszczędna fasada kościoła kontrastuje z bogatym wnętrzem, w którym dominuje ołtarz główny, sześć bocznych ołtarzy, trzy konfesjonały i barokowa, ozdobna rokokowa ambona, która jest najcenniejszym dziełem sztuki w świątyni. Przestrzeń oświetlana jest przez wysokie okna w nawach bocznych. Prezbiterium włączone do układu kościoła, oddzielone jest trzema schodami, marmurową balustradą i łukiem triumfalnym. Oryginalny barokowy kolumnowy ołtarz główny w prezbiterium został zbudowany w latach 1721-22. Usunięty został pod koniec XIX wieku. Rzeźby przekazane zostały do Galerii Miasta Bratysławy. Zamontowano wtedy nowy, neobarokowy ołtarz, który przetrwał do dzisiaj.
Na początku ścianie północnej w strefie wejściowej jest wyposażony w posągu gipsowym Antoniego Padewskiego został zbudowany w 1912 roku przez słynnego rzeźbiarza i malarza Bratislava Alojz Rigel .
Lewą nawę zdobi herb zakonu Jezuitów nad głównym portalem.. Znajdują się tu trzy ołtarze. Pierwszy, św. Judy Tadeusza w którym obraz, dzieło Josepha Henry'ego Kriklera z 1886 roku, jest jedynym obrazem dedykowanym temu świętemu w całej Bratysławie. Kolejny ołtarz to ołtarz św. Ignacego Loyoli, założyciela Jezuitów, pochodzący z lat 1759-61. Pod koniec lewej nawy stoi ołtarz Kalwarii z lat 1760-70, zdominowany przez rzeźbą Kalwarii z 1760 roku. W pobliżu tego ołtarza umieszczone jest marmurowe epitafium z 1737 roku, poświęcone kardynałowi Leopoldowi Kolonica, dzięki któremu kościół został w 1673 roku przekazano jezuitom.
W prawej nawie, podobnie jak w lewej znajdują się trzy ołtarze. W kierunku od prezbiterium kolejno: ołtarz Matki Boskiej z lat 1759-61, którego zdobi figura Niepokalanej. Ołtarz został zaprojektowany przez włoskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuffaser. Kolejny to ołtarz św. Franciszka Ksawerego pochodzący z tego samego okesu co poprzedni. W jego centralnej części znajduje się obraz przedstawiający śmierć Franciszka. Sanktuarium Świętego Józefa z 1895 roku zawiera figurkę świętego w niszy.
Nad głównym wejściem pozostała oryginalna architektura. Znajdują się tutaj organy, pochodzące z XVIII wieku. Ze względu na doskonałą akustykę świątyni wykorzystywane są nie tylko do celów liturgicznych. Okazjonalnie organizowane są koncerty muzyki sakralnej.
Z nawie głównej wchodzi do krypty, która rozciąga się pod całą północną częścią świątyni. Są to szczątki ludzkie ważnych Jezuitów, a także zmarły kardynał Leopold Kolonica, dzięki któremu kościół został przydzielony do administracji zakonu Jezuitów. Zmarł w 1707 roku w Wiedniu i zgodnie z jego ostatnia wolą został tu pochowany zgodnie ze zwyczajem mnichów bez chwały.
- Františkánsky kostol (Kościół Franciszkanów)
W północnej części placu znajduje się kościół i klasztor Franciszkanów. Jest najstarszą świątynię w mieście. Konsekrowany w 1297 roku w obecności węgierskiego króla Andrzeja III, który sześć lat wcześniej nadał osadzie prawa miejskie a później właśnie tutaj pasował on młodych szlachciców na rycerzy Złotej Ostrogi.
Po kilku przebudowach, w tym radykalnej w XVIII wieku, świątynia zyskała barokowy wygląd. Z wczesnogotyckiego kościoła pozostało do dzisiaj jedynie żebrowe sklepieniem prezbiterium. Wewnątrz możemy obejrzeć XV wieczną pietę (Matkę Boską z Jezusem zdjętym z krzyża). Najcenniejszą częścią kościoła jest przylegająca do północnej ściany kaplica św. Jana Ewangelisty z II połowy XIV wieku, zbudowana na wzór Sainte Chapelle w Paryżu. Dwupoziomowa kaplica w dolnej części pełniła funkcję krypty rodzinnej burmistrza Jakuba, tego samego, który zbudował pierwszy ratusz.
- Galéria mesta Bratislava (Galeria Miasta Bratysławy)
Naprzeciwko kościoła Franciszkanów wznosi się rokokowy pałac Mirbacha uznawany za najpiękniejszą rokokowa budowlę Bratysławy. Finezyjną, zdobną misternie kutymi kratami i stiukami fasadę wieńczy trójkątny tympanon. Na nim umieszczono rodowy herb z okazałą koroną. Od wybudowania w 1770 roku pałac często zmieniał właścicieli. Zgodnie z wolą ostatniego, hrabiego Mirbacha, założono tu galerię sztuki. Dziś w odnowionych bogato zdobionych wnętrzach, wyłożonych artystycznymi parkietami i zabytkową boazerią swoją siedzibę ma Galeria Miasta Bratysławy. Je zbiory obejmują głównie malarstwo z okresu XVII i XVIII wieku. Znajduje się tutaj również bardzo bogaty zbiór miniatur, przedstawiający sceny z biblii oraz alegorie pór roku.
Godziny otwarcia:
Codziennie 11:00-18:00
Poniedziałek nieczynne
Wstęp wolny
- Kostol a kláštor klarisiek
(Kościół i Klasztor Klarysek)
Dzięki staraniom papierza Bonifacego VII, w 1297 roku w Pressburgu (obecnie Bratysława) została utworzona wspólnota Klarysek. W ich posiadanie przekazany został zrujnowany dawny klasztor Cystersów. Odbudowa i rozbudowa kościoła trwała kolejne wieki.
W 1526 roku mniszki w obawie przed zagrożeniem tureckim opuściły klasztor w którym zorganizowano szpital. Mimo tego, że zagrożenie tureckie minęło to jednak Klaryski nie zamierzały wracać. Decyzją Rady Miasta ulokowano wiec tutaj przytułek. Po 1540 roku siostry zaczęły stopniowo pojawiać się w Bratysławie ale miały ogromne problemy z odzyskaniem nieruchomości. Zmieniło się to dopiero po interwencji cesarza Ferdynanda I. W 1590 roku po wielkim pożarze siostry ponownie opuściły klasztor. W 1637 roku arcybiskup Esztergomu, Petr Pazman zlecił odbudowanie klasztoru. Powstał wtedy dwukondygnacyjny budynek w późnorenesansowym stylu. Z tego okresu pochodzi również najcenniejszy architektoniczny element a jest nim wspaniały portal wejściowy prowadzący na dziedziniec klasztoru. W 1782 roku decyzją cesarza Józefa II wszystkie zakony zostały rozwiązane i siostry zmuszone zostały do opuszczenia obiektu. Od 1914 roku zabudowania klasztorne zajmuje Biblioteka Uniwersytecka.
Gotycki jednonawowy Kościół św. Krzyża należący do całego zespołu budynków nie pełni już dzisiaj funkcji sakralnych. Z oryginalnego wyposażenia pozostały trzy ołtarze. Ołtarz główny, składający się z dwu par korynckich kolumn, przy których ustawiono figury świętych czczonych według franciszkańskich reguł, św. Franciszka z Asyżu i św. Antoniego z Padwy. Dwa boczne ołtarze to: Zwiastowania i św. Klary. Ozdobą świątyni jest bogato zdobiona rokokowa ambona, której autorem prawdopodobnie jest bratysławski rzeźbiarz Józef Sartory. Na niej znajdują się alegoryczne sceny: wiary, nadziei i miłości.
Trzykondygnacyjna wieża kościoła powstała w XV wieku mimo surowych reguł zakonów żebraczych, która zakazywała budowania wież-dzwonnic. Umieszczono ją w obrysie budynku w jego południowo-zachodnim narożniku. Ze względu na swoją konstrukcję i zdobienia miedzy innymi imponującymi gargulcami budzi zachwyt. Jest jedną z trzech gotyckich wież w Europie wzniesionych na planie pięciokąta. Jej obecny wygląd to efekt XIX wiecznych prac modernizacyjnych.
H.(3.8 km) Michalská brána (Brama Michalska)
Ulica Michalska była w średniowieczu częścią ruchliwego szlaku handlowego łączącego Bałtyk z Dunajem. W dobie baroku stała się reprezentacyjnym traktem, przy którym węgierscy magnaci lokowali swoje rezydencje. Dziś zamieniona została w deptak. Zamyka go Michalska Brama. Jest jedyną spośród czterech średniowiecznych bram w murach miejskich, która przetrwała do dzisiaj. Wybudowano ją około 1300 roku, a pierwsza, pisemna wzmianka pochodzi z roku 1411. Jej nazwa pochodzi od kościoła św. Michała, który stał niedaleko od przyległej osady. Fortyfikacje za bramą były wzmocnione mostem zwodzonym oraz fosą. Wejście było zamykane drewnianą broną. W miejscu zwodzonego zbudowano nowy most przyozdobiony figurami świętych.
Ośmioboczna, sięgająca 51 metrów wysokości wieża została nadbudowana nad bramą na początku XVI wieku. W okresie panowania królowej Węgier Marii Teresy w latach 1753-58 przeprowadzono renowację obiektu, dodając na jego szczycie hełm zwieńczony posążkiem archanioła Michała walczącego ze smokiem. W okresie, kiedy Bratysława była miejscem koronacyjnym węgierskich monarchów, podczas uroczystości koronacyjnych przez bramę przemieszczał się królewski orszak. Na ścianie bramy od strony ulicy Michalskiej znajduje się tablica z 1758 roku z herbami miejskim i Węgier oraz tekstem łacińskim upamiętniającym renowację bramy za rządów Marii Teresy. U szczytu umieszczono cztery duże zegary wskazujące przechodzącym dokładną godzinę.
W bruku zamontowano mosiężny okrąg z nazwami miast. W linii prostej do Warszawy jest 530 km.
Współcześnie w bramie mieści się Muzeum zbrani a mestskeho opevnenia (Muzeum Broni i Fortyfikacji Miejskich), gdzie zaprezentowano kolekcję uzbrojenia i umundurowania. Na szóstym piętrze udostępniono turystom taras widokowy z panoramą starówki. Bilet do muzeum uprawnia do wejścia na taras widokowy
Obok bramy znajduje się najwęższa w Bratysławie uliczka – Baštová.
W barokowej kamieniczce stojącej na miejscu średniowiecznego barbakanu mieści się zabytkowa XVIII-wieczna Apteka pod Czerwonym Rakiem. Stylowe wyposażenie wnętrza pochodzi z kilku starych bratysławskich aptek.
Godziny otwarcia:
Poniedziałek nieczynne
Wtorek – Piątek 10:00-17:00
Sobota – Niedziela 11:00-18:00
Ceny biletów:
Dorośli - 4.30 EUR
Ulgowy –2.50 EUR
Rodzinny – 8.60 EUR
- Trinitársky kostol
(Kościół Trynitarzy)
Oficjalną nazwą jest Kostol svätého Jána z Mathy a svätého Felixa z Valois (Kościół św. Jana z Mathy i Feliksa z Valois). Powstał w miejscu starszego kościoła św. Michała, zburzonego w 1529 roku podczas najazdów tureckich. Obecną świątynię wzniesiono w stylu barokowym przez zakon Trynitarzy w latach 1717-27.
Wnętrze kościoła zdobią szczególnie cenne freski znajdujące się na sklepieniu prezbiterium oraz w kopule, które są dziełem pochodzącego z Włoch Galii da Bibieny. Główny ołtarz wykonał A. G. Bussi a jego centralną częścią jest obraz autorstwa Franza Xavera Palka z 1745 roku. Po bokach ołtarza znajdują się rzeźby św. Agnieszki i św. Katarzyny.
Od 2003 kościół Trynitarzy jest katedrą ordynariatu polowego (Vojenský rímskokatolícky ordinariát).
Do kościoła przylega budynek wybudowany w 1844 roku. W jego miejscu stał kiedyś budynek zakonny, który po kasacji przez cesarza Józefa II w 1782 roku pełnił funkcje rządowe. Nowy obiekt stał się siedzibą Prešpurský komitátładz czyli komitatu bratysławskiego. W Sali Wielkiej koncertował m.in. Franciszek Liszt oraz Johannes Brahms. Od 1939 w budynku mieścił się słowacki parlament (Slovenská národná rada), przeniesiony w 1994 do nowych budynków obok bratysławskiego zamku. Tutaj właśnie ogłoszono dwie deklaracje niepodległości Słowacji - w 1939 przez księdza Tiso oraz w 1992 roku.
I.(4.3 km) Prezidentský palác
(Pałac Prezydencki)
Na placu Hodžovo námestie znajduje się siedziba prezydenta Republiki Słowacji. Pałac został zbudowany w 1760 roku z inicjatywy węgierskiego arystokraty Antona Grasalkovića, który był bliskim przyjacielem Marii Teresy. Stąd również jego inna nazwa używana do dzisiaj- Grasalkovičov palác. Pałac stał pierwotnie na wolnej przestrzeni poza murami okalającymi wówczas miasto. Jego wnętrza kryją wiele imponujących sal oraz bogatą we freski kaplicę. Ozdobą pałacu jest jego klatka schodowa.
Budynek stał się centrum życia muzycznego obecnego Pressburga. Wiele premier swoich dzieł wystawił tutaj Joseph Haydn. Odbywały się tutaj liczne bale i przyjęcia w których uczestniczył cały królewski dwór Habsburgów. Joseph Haydn prowadził orkiestrę podczas uroczystości ślubnych córki Marii Teresy. Ostatnim właścicielem przed rozpadem Austro-Wegier był arcyksiążę Frederick Teshen.
Od 1919 roku obiekt użytkowało wojsko. W latach 1939-145 pałac był siedzibą prezydenta I Republiki Słowackiej, później mieścił się tu Dom pionierów i młodzieży im. Klementa Gottwalda. Po gruntownym remoncie od 30 września 1996 roku ponownie mieści się tutaj siedziba prezydenta Republik Słowacji.
Częścią terenu pałacowego jest rozległy ogród w stylu francuskim. W ogrodzie rosną drzewa, zasadzone przez różnych polityków z Europy i świata; jedno z nich posadził prezydent Aleksander Kwaśniewski w 2002 roku. Ogród jest ogólnie dostępny ale właściwego zachowania strzegą strażnicy. Zabronione jest wchodzenie na trawę, leżenie na ławce, spożywanie posiłków, wprowadzanie psów.
Przed budynkiem odbywają się uroczyste zmiany warty.
Uwagę przyciąga znajduje się przed pałacem fontanna o kształcie kuli ziemskiej. Symbolizuje pokój miedzy narodami.
J.(4.8 km) Letný arcibiskupský palác
(Letni pałac arcybiskupi)
Był letnią rezydencją biskupów Esztergomu, którzy przed turecką okupacją schronili się na terenach Górnych Węgier. Na poczatku XVII wieku zgodnie z panująca wtedy modą, arcybiskup Franciszek Forgah nabył nieruchomość na wsi aby ulokować tutaj swoją letnią rezydencję.
Pierwszy budynek powstał prawdopodobnie w 1614 roku. W latach 1761-65 austriacki architekt Franz Anton Hillebrandt przekształcił go w pałac stylu barokowym. W 1859 roku arcybiskupi Esztergomu powrócili do siedziby swojej diecezji a obiekt zajęło wojsko przekształcając go szpital wojskowy a ogrody w teren do ćwiczeń. Od 1930 roku w okresie Pierwszej Republiki Słowackiej w pałacu było Ministerstwo Spraw Zagranicznych i w tym też czasie wyburzono część bocznych budynków, a sam główny budynek mocno przebudowano. Do czasów dzisiejszych pozostało niewiele oryginalnych elementów. Najbardziej oryginalna pozostała pałacowa kaplica. Po wojnie umieszczono w nim siedzibę rządu Słowackiej Republiki Socjalistycznej. Obecnie, po renowacji budynku oraz ogrodu (ogród angielski) w środku mieści się siedziba słowackiej Rady Ministrów.
Zarówno pałacowe wnętrza jak i ogrody można zobaczyć jedynie jeden raz w roku. Przez kilka godzin w ramach programu Dzień Otwartych Drzwi udostępnia się go zwiedzającym.
lipiec 2016 (data umieszczenia artykułu)
marzec 2018 (aktualizacja)